της Κυριακής του Πρώτου φετινού Πάσχα 19ης Απριλίου 2020

Φίλες και φίλοι, αγαπητοί αναγνώστες του κατά Ιωάννη πονήματος Χριστός Ανέστη!.Κεκλεισμένων των θηρών, χωρίς κατανυκτική ατμόσφαιρα. Εκατοστή δέκατη μέρα του 2020 και (έχουμε πια χάσει το μέτρημα των ημερών της ¨"Καραντίνας". Ο ήλιος θα Ανατείλει στις 06:42 και θα μας αφήσει στις 20:06 ώρα Ελλάδας, Ανατολή Σελήνης:05:47 Δύση Σελήνης:18:07 Φθίνουσα Σελήνη με 15% φωτεινότητα. 

Κυριακή του Πάσχα, σήμερα 19 Απριλίου 2020, αλλά η  Ιερά Σύνοδος της εκκλησίας της Ελλάδας, αποφάσισε να το γιορτάσει στις 26 προς 27 Μαΐου!

Σήμερα Γιορτάζουν::

Αναστάσιος, Αναστασία, Ανέστης, Ανεστούλα, Λαμπρινός, Λαμπρινή, Λάμπρος, Λαμπρούλα, Πασχάλης, Πασχαλία, Στασινός, Στασινή.

Επέτειοι

Ημέρα Φιλελληνισμού και Διεθνούς Αλληλεγγύης

Γεγονότα

1882

Τίθεται σε λειτουργία η σιδηροδρομική γραμμή Πελοποννήσου, δημιούργημα του Χαρίλαου Τρικούπη.

1961

Αποτυγχάνει η αμερικανικής εμπνεύσεως «Επιχείρηση του Κόλπου των Χοίρων», που ως σκοπό είχε την ανατροπή του Φιντέλ Κάστρο.

1971

Σαλιούτ 1

Η ΕΣΣΔ σημειώνει ακόμη μία πρωτιά στο διάστημα, με την εκτόξευση του διαστημικού σταθμού «Σαλιούτ».

1980

H Άννα Βίσση στη Eurovision, 1980

Διεξάγεται ο 25ος Διαγωνισμός Τραγουδιού της Eurovision στην Ολλανδία. Νικητής αναδεικνύεται για λογαριασμό της Ιρλανδίας ο Τζόνι Λόγκαν, με τη σύνθεση «What’s another year». Η Ελλάδα συμμετέχει με το τραγούδι των Νακασιάν / Σοφού «Ωτοστόπ», το οποίο ερμηνεύει η Άννα Βίσση και καταλαμβάνει τη 13η θέση.

2005

Πάπας Βενέδικτος ο 16ος

Ο 78χρονος γερμανός καρδινάλιος Γιόζεφ Ράτσινγκερ εκλέγεται νέος πάπας, με το όνομα Βενέδικτος 16ος, διαδεχόμενος τον αποθανόντα Ιωάννη Παύλο ΙΙ.

2010

Ο «πολυμετοχικός» Παναθηναϊκός επικρατεί 1-0 του ΠΑΣ Γιάννινα και κατακτά το Πρωτάθλημα Ελλάδος στο ποδόσφαιρο, ύστερα από έξι χρόνια.

Γεννήσεις

1877

Όλε Εβινρούντε

Όλε Εβινρούντε, αμερικανο-νορβηγός μηχανικός, που επινόησε και κατασκεύασε την εξωλέμβιο μηχανή. (Θαν. 12/7/1934)

1932

Φερνάντο Μποτέρο

Φερνάντο Μποτέρο, διεθνούς φήμης κολομβιανός γλύπτης.

1987

Μαρία Σαράποβα

Μαρία Σαράποβα, ρωσίδα τενίστρια.

1824

Λόρδος Βύρων

Λόρδος Βύρων, φιλέλληνας άγγλος ποιητής. (Γεν. 22/1/1788)

1882

Τσαρλς Ντάργουιν

Τσαρλς Ντάργουιν, γνωστός στην Ελλάδα ως Κάρολος Δαρβίνος, άγγλος φυσιοδίφης, «πατέρας» της θεωρίας περί της εξέλιξης των ειδών και της φυσικής επιλογής. (Γεν. 12/2/1809)

1967

Κόνραντ Αντενάουερ

Κόνραντ Αντενάουερ, γερμανός πολιτικός. Διετέλεσε πρώτος καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας από το 1949 έως το 1963, οδηγώντας τη νικημένη Γερμανία από την καταστροφή στο οικονομικό θαύμα. (Γεν. 5/1/1876)

«Και τα ψάρια και το κρασί δεν μ’ αγαπάνε, αλλά εγώ τα απολαμβάνω. (Εξηγώντας γιατί δεν τον πειράζει που η –περιώνυμη εταίρα– Λαΐς δεν τον αγαπάει).»

Αρίστιππος (435–336 π.Χ.)

Κυρηναίος φιλόσοφος, μαθητής του Σωκράτη

Η παροιμία της μέρας. 

Στο φρόνιμο ένα λάθος και στ' άτι ένα σκόνταμα.

Γεγονότα που συνέβησαν σαν σήμερα



1025: Ο Βολεσλάβ Τσομπρί στέφεται πρώτος Βασιλιάς στην Πολωνία.

1042: Ο Μιχαήλ Ε΄ επιχειρεί να μείνει μοναδικός κυρίαρχος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας , εκτοπίζοντας τη θετή του μητέρα Ζωή σε μοναστήρι.

1453: Νυχτερινή επίθεση τουρκικών δυνάμεων υπό τον Μωάμεθ Β' κατά της Κωνσταντινουπόλεως αποκρούεται με μεγάλες γι' αυτούς απώλειες.

1480: Γεννήθηκε στη Ρώμη η πασίγνωστη για την ομορφιά της και τους σκανδαλώδεις έρωτές της, Λουκρητία Βοργία, όμορφη Ιταλίδα δολοφόνος 3 συζύγων της (με δαχτυλίδι γεμάτο με δηλητήριο), νόθα κόρη του Πάπα Αλεξάνδρου ΣΤ΄. Φέρεται να είχε αναμειχθεί σε πολλά εγκλήματα σκοτώνοντας τους εραστές της κατόπιν παρότρυνσης του αδελφού της Καίσαρα Βοργία. [θαν. Φεράρα 24/6/1519].

1506: Ο Πάπας Ιούλιος Β΄ θεμελιώνει το Ναό του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη.

1518: Η Μπόνα Σφόρτσα στέφεται Βασίλισσα της Πολωνίας και παντρεύεται το Σιγισμούνδο Α΄.

1521: Ο Μαρτίνος Λούθηρος, πρωτεργάτης της θρησκευτικής Μεταρρύθμισης παρακούει τις εντολές τις Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και αρνείται να αποκηρύξει τα κηρύγματά του.

1526: Αποκεφαλίζεται από τους Τούρκους Ιωάννης Ράπτης ο εξ Ιωαννίνων, νεομάρτυρας.

1797: Νίκη του Γάλλου στρατηγού Ος στη μάχη του Νόιβιντ.

1802: Πεθαίνει ο Έρασμος Δαρβίνος, 71 ετών, Βρετανός φυσιοδίφης, γιατρός, ποιητής και φιλόσοφος, παππούς του «πατέρα» της θεωρίας της εξέλιξης, Καρόλου Δαρβίνου.

1821: Νίκες Ελλήνων κατά Τούρκων στην Υπάτη (Πατρατζίκι), Μύλους και Ρόγορτσα. Νίκες των δυνάμεων μας στους Μόλους και στην Σέλιμνα Μαντινείας. Το φρούριο της Μανδενίτσης Φθιώτιδος παραδίδεται στον Δυοβουνιώτη.

1821: Το φρούριο της Μανδενίτσης Φθιώτιδος παραδίδεται στον Διοβουνιώτη.

1829: Ύστερα από στενή πολιορκία από ξηρά και θάλασσα παραδίδεται από την τουρκική φρουρά στις δυνάμεις μας η Ναύπακτος. Έτσι υψώνεται στο φρούριο Ιτς Καλέ η ελληνική σημαία.

1869: Το πρώτο διεθνές ματς κρίκετ διεξάγεται στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ.

1874: Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γράφει το πρώτο του ποίημα, αφιερωμένο στη μητέρα του.

1876: Ο Daniel O’Leary περπατάει 500 μίλια σε χρόνο 139 ωρών και 32 λεπτών.

1878: Μετά από μεσολάβηση των Άγγλων προξένων Αθηνών και Αδριανουπόλεως υπογράφεται στο Σμόκοβο ανακωχή μεταξύ επαναστατών και τουρκικών δυνάμεων. Έτσι τελείωσαν τυπικά οι εξεγέρσεις στην Θεσσαλία, Ήπειρο και Μακεδονία, ουσιαστικά όμως συνεχίστηκαν με την μορφή ανταρτοπολέμου.

1882: Γεννιέται ο μαέστρος Λέοπολντ Στοκόφσκι.

1901: Κατά τις βουλευτικές εκλογές στην Κρήτη, επικρατούν πλήρως οι Ενωτικοί.

1902: Δύο νεκροί από έκρηξη σε πυριτιδοποιείο στην Ελλάδα.

1902: Η Δανία είναι η πρώτη χώρα που χρησιμοποιεί τα δακτυλικά αποτυπώματα ως αποδεικτικό μέσο.

1903: Ανάστατη η Θεσσαλονίκη από βουλγαρικές βόμβες. Απόπειρες ανατίναξης αμαξοστοιχιών. Πολλές εκρήξεις βομβών σημειώνονται στη Θεσσαλονίκη, οι οποίες είχαν τοποθετηθεί από πράκτορες της Βουλγαρίας.

1903: Τουλάχιστον 100 νεκροί σε πραξικόπημα στη Βουλγαρία, από το Σαράτοφ.

1903: Η Bury σημειώνει την μεγαλύτερη διαφορά γκολ στο Κύπελλο Αγγλίας όταν κερδίζει την Derby County με 6-0 στο Crystal Palace.

1906: Ισχυρότατος σεισμός 8,3 Ρίχτερ πλήττει (18 και 19/4) το Σαν Φρανσίσκο, με 700 νεκρούς (κατά άλλες πηγές, το μέγεθος του σεισμού ήταν 7,8 Ρίχτερ).

1909: Η Ζαν ντ’ Αρκ ανακηρύσσεται Αγία από την Καθολική Εκκλησία.

1910: Οι έμποροι και οι βιομήχανοι Αθήνας-Πειραιά, με αναφορά τους προς το βασιλιά, τονίζουν ότι η Επανάσταση πέτυχε και ζητούν να αναλάβει πρωτοβουλία για την εδραίωση του καθεστώτος.

1912: Ανατινάσσεται με τορπίλη έξω από τη Σμύρνη το ατμόπλοιο «Τέξας», με περίπου 200 επιβάτες, από τους οποίους οι περισσότεροι ήταν Έλληνες (71 διασώζονται).

1912: Ο ρωσικός στρατός επεμβαίνει για να συντρίψει την απεργία των εργατών των χρυσωρυχείων στη Σιβηρία.

1913: Ο Γερμανός καθηγητής Μπέρινγκ ανακοινώνει ότι ανακάλυψε ένα νέο ορό κατά της διφθερίτιδας.

1914: Επίθεση κατά βορειοηπειρωτικού σώματος στο Τεπελένι.

1917: Γεννιέται στην Γερμανία η μελλοντική βασίλισσα της Ελλάδας, Φρειδερίκη. Έζησε στην Ελλάδα ως βασίλισσα και βασιλομήτωρ, από το 1948 έως το 1967 οπότε έφυγε από την Ελλάδα λόγω της δικτατορίας. Είχε ενεργό ρόλο στην πολιτική, αν και κάτι τέτοιο δεν προβλεπόταν από το θεσμικό της ρόλο, προκαλώντας τριβές σε όλα τα πολιτικά κόμματα. Στις 9 Ιανουαρίου 1938 έγινε ο γάμος της, στην Αθήνα, με τον Παύλο με τον οποίον απόκτησε 3 παιδιά. Τον μετέπειτα βασιλιά των Ελλήνων Κωνσταντίνο και τις πριγκίπισσες Σοφία και Ειρήνη. [θαν. 7/2/1981].

1919: Βρετανοί και Λευκορώσοι απωθούν τους μπολσεβίκους και κυριεύουν το Μπόλσι Οζέρκι.

1922: Διεθνής διάσκεψη για τη διδασκαλία της γλώσσας εσπεράντο στη Γενεύη, με τη συμμετοχή 28 χωρών.

1922: Απελευθέρωση της Νέας Εφέσου.

1923: Το Yankee Stadium φιλοξενεί τον πρώτο του αγώνα μπέιζμπολ NY Yankees – Boston Red Sox 4-1 μπροστά σε 74.200 θεατές.

1924: Δημοσιεύεται το πρώτο βιβλίο με σταυρόλεξα, από τους Σάιμον και Σούστερ.

1926: Ο Θεόδωρος Πάγκαλος «εκλέγεται» ως μοναδικός υποψήφιος Πρόεδρος της χώρας.

1929: Η οργάνωση των ΑΧΕΠΑ της Αμερικής προσφέρει 3 εκατομμύρια δρχ. για την ίδρυση στην Κόρινθο πρότυπης γεωργικής σχολής.

1930: Στη Ρουμανία, 144 άτομα χάνουν τη ζωή τους, εξαιτίας πυρκαγιάς, που εκδηλώνεται σε εκκλησία.

1931: Με νέο οργανισμό ρυθμίζονται τα ελληνικά πανεπιστημιακά ζητήματα.

1932: Η Ελλάδα κηρύσσει χρεοστάσιο.

1932: Ο Γουίλιαμ Φώκνερ προσλαμβάνεται ως σεναριογράφος από την MGM.

1934: Το πρώτο κατάστημα δημοσίων πλυντηρίων ανοίγει στο Φορτ Γουόρθ του Σαν Φρανσίσκο.

1935: Πεθαίνει ο Ελληνορουμάνος συγγραφέας Παναΐτ Ιστράτι , 51ετών. Είναι γνωστή διεθνώς η ρήση του «Ωραία, βλέπω τα σπασμένα αυγά. Πού είναι η ομελέτα σας;».

1935: Γεννιέται στο Κάιρο της Αιγύπτου ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης. Το 1957 εγκαθίσταται στην Ελλάδα όπου δουλεύει ως βοηθός με όλους σχεδόν τους Έλληνες σκηνοθέτες. Η ταινία του "Ρεμπέτικο", 1983 κερδίζει την Αργυρή Άρκτος Φεστιβάλ Βερολίνου. Στην τηλεόραση γυρίζει πολλές τηλεοπτικές σειρές. Εντάσσεται στην ομάδα έρευνας για το ρεμπέτικο τραγούδι και έχει δική του σειρά στην τηλεόραση αναφορικά γι' αυτό το είδος της μουσικής.

1936: Εκτελείται ο ισοβίτης κατάδικος Μαρίνος, στις φυλακές Συγγρού (κρατούσε αιχμάλωτο το βουλευτή Λάμπρο Ευταξία, απειλώντας να τον σκοτώσει, προκειμένου να του δοθεί χάρη).

1940: Γεννιέται ο Αμερικανός γιατρός που ερεύνησε το μεταβολισμό της χοληστερόλης Τζόζεφ Γκολντστάιν, Νομπελίστας (1985).

1941: Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν τα Σέρβια Κοζάνης και την Καλαμπάκα. Ο στρατός μας εκκενώνει το Λεσκοβίκι και το Αργυρόκαστρο. Αυτοκτονεί Μεγάλη Παρασκευή στην Αθήνα ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής.

1941: Αυτοκτονεί στην Αθήνα ο Αλέξανδρος Γ. Κορυζής ή Κοριζής. Το 1921 ανάλαβε θέση διευθυντή στην Εθνική Τράπεζα και το 1928 έγινε υποδιοικητής της. Το 1929 ίδρυσε την Αγροτική Τράπεζα και χρημάτισε πρώτος πρόεδρος της. Το 1939 διορίσθηκε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας. Στις 29 Ιανουαρίου του 1941, ο βασιλιάς Γεώργιος τού ανέθεσε την πρωθυπουργία της Ελλάδας λόγω του αιφνίδιου θανάτου του Ιωάννη Μεταξά. Στις 18 Απριλίου του ιδίου χρόνου, μετά από συνομιλία που είχε με τον βασιλιά Γεώργιο επιστρέφει σπίτι του και αυτοκτονεί με δύο σφαίρες στην καρδιακή χώρα [γεν. 1885].

1942: Ο Πιέρ Λαβάλ αναλαμβάνει πρωθυπουργός της Κυβέρνησης του Βισί.

1942: Οι Αμερικανοί αρχίζουν να βομβαρδίζουν ιαπωνικές πόλεις.

1945: Βομβιστική επιδρομή στην Ελιγολάνδη με 128 νεκρούς, κυρίως μέλη της αντιαεροπορικής άμυνας.

1945: Πέφτει νεκρός από τα πυρά Ιαπώνων στο νησί Λε Σίμα του Ειρηνικού Ωκεανού ο Έρνι Πάιλ, 45 ετών, Αμερικανός δημοσιογράφος ο οποίος είχε βραβευθεί με το βραβείο Πούλιτζερ το 1944 για τις πολεμικές του ανταποκρίσεις κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

1946: Διαλύεται η Κοινωνία των Εθνών. Πρώτη σύνοδος του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (ICJ).

1947: Βρετανικές ναυτικές δυνάμεις όχι μόνο επιτίθενται στο νησί της Ελιγολάνδης καταστρέφοντας τις γερμανικές ναυτικές εγκαταστάσεις, αλλά το βομβαρδίζουν με εκρηκτικά 6800 τόνων προκειμένου να το καταστρέψουν ολοκληρωτικά.

1949: Τίθεται σε ισχύ η Πράξη βάσει της οποίας η Ιρλανδία είναι ανεξάρτητο κράτος.

1950: Στην Τυνησία, ο Χαμπίμπ Μπουργκίμπα δηλώνει ότι συμφωνεί και υποστηρίζει τα αιτήματα περί ανεξαρτησίας του Ντεστούρ.

1954: Ο Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ αυξάνει την ισχύ του στην Αίγυπτο.

1955: Πεθαίνει στον Πρίνστον του Νιού Τζέρσεϊ ο θεμελιωτής της Θεωρίας της Σχετικότητας Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ήταν φυσικός γερμανοεβραϊκής καταγωγής και οι θεωρίες του για τη ν αναθεώρηση της παλαιάς Νευτώνειας Φυσικής αποτέλεσαν επανάσταση για την επιστημονική έρευνα. Σπούδασε στη Ζυρίχη της Ελβετία με επιτυχία στην Φυσική. Το 1921 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ. Το 1952 του προτάθηκε η προεδρία του νέου τότε κράτους του Ισραήλ, την οποία αρνήθηκε. Αγαπούσε πάρα πολύ τη μουσική και έπαιζε βιολί. [γεν. 14/3/1879].

1956: Ο Πρίγκιπας Ρενιέ του Μονακό παντρεύεται την ηθοποιό Γκρέις Κέλι.

1956: Αίγυπτος και Ισραήλ υπογράφουν κατάπαυση του πυρός.

1958: Ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ αποφασίζει τη διακοπή της νοσηλείας του ποιητή Έζρα Πάουντ στο ψυχιατρείο St Elizabeths.

1959: Ο πρωθυπουργός της Κίνας Τσου εν-λάι επιμένει ότι ο Θιβετιανός Δαλάι Λάμα κατέφυγε στην Ινδία.

1960: Στο Λονδίνο, 18.000 άτομα διαμαρτύρονται για τα πυρηνικά όπλα και καλούν για μονομερή βρετανικό αφοπλισμό.

1961: Δίωρη συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή έχει ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζον Κένεντι.

1963: Πραγματοποιείται η πρώτη επιτυχής μεταμόσχευση νεύρου από το Δρα Κάμπελ.

1965: Η Ουγκάντα γίνεται η πρώτη μη κομμουνιστική χώρα που κατήγγειλε επίσημα την αμερικανική ανάμιξη στο Βιετνάμ.

1966: Ο Bill Russell γίνεται ο πρώτος έγχρωμος προπονητής στην ιστορία του ΝΒΑ όταν κοουτσάρει τους Boston Celtics.

1967: Ο Muhammad Ali αρνείται να υπηρετήσει στον Αμερικανικό στρατό λόγω Βιετνάμ και τιμωρείται με 5ετή φυλάκιση και πρόστιμο 10.000 δολάρια. Ακόμη, του αφαιρείται η άδεια πυγμαχίας και ο τίτλος του πρωταθλητή.

1968: Ξεκινάει το πρώτο πρωτάθλημα μπάσκετ του ΑΒΑ (American Basketball Association).

1969: Στο Χιούστον των ΗΠΑ, αστροναύτες εξασκούνται σε σεληνιακές συνθήκες.

1970: Γεννιέται στην Αθήνα η δημοφιλής Ελληνίδα δημοσιογράφος και τηλεοπτική παρουσιάστρια Τατιάνα Στεφανίδου. Έχει σπουδάσει δημοσιογραφία στο Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών του τηλεοπτικού σταθμού ΑΝΤ1. Εργάστηκε στον ΑΝΤ1 παρουσιάζοντας δελτία ειδήσεων δίπλα στον Τέρενς Κουΐκ. Ήταν επίσης συμπαρουσιάστρια του Γιώργου Παπαδάκη στην εκπομπή "Καλημέρα Ελλάδα". Είναι παντρεμένη από το 2003 με τον επίσης δημοσιογράφο Νίκο Ευαγγελάτο.

1974: Απαγωγή του ιταλού εισαγγελέα Μάριο Σόσι, έργο των Ερυθρών Ταξιαρχιών (η οργάνωση αυτή παίρνει το «βάπτισμα του πυρός» με την πράξη αυτή- Ο Σόσι απελευθερώθηκε έπειτα από 35 ημέρες).

1980: Η Ροδεσία μετονομάζεται σε Ζιμπάμπουε, με πρώτο Πρόεδρο τον Κανάαν Μπανάνα (εθνική εορτή).

1982: Πεθαίνει ο λογοτέχνης Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, 81 ετών.

1983: Σε βομβιστική επίθεση στην αμερικανική πρεσβεία στη Βηρυτό, σκοτώνονται 40 άνθρωποι.

1984: Ο ΠΑΟΚ κερδίζει τον Άρη στον τελικό με 74-70 κατακτώντας το Κύπελλο Ελλάδας στο μπάσκετ. Ο προπονητής του ΠΑΟΚ Φ. Ματθαίου δε δίστασε να κουρέψει τους παίκτες του γουλί, προκειμένου να πετύχουν το σκοπό τους! ΠΑΟΚ (Ματθαίου): Πολίτης 8, Μ.Κατσούλης 12, Αγγελίδης, Μπακόπουλος 8, Ζ.Κατσούλης 2, Φασούλας 12, Αλεξανδρής 6, Σταυρόπουλος 26, Κωνσαντινίδης, Πολυχρονάκος.

1986: Πεθαίνει ο Μαρσέλ Ντασό, 94 ετών, «πατέρας» των αεροσκαφών «Μιράζ».

1988: Γίνεται γνωστό ότι μεγάλα σμήνη ακρίδων από τη Λιβύη κατευθύνονται στην Κρήτη.

1989: Ελαφρά "τραυματισμένο" φτάνει στο Αμβούργο το πλοίο της Κυρήνειας για τους εορτασμούς των 800 χρόνων από την ίδρυση της πόλης.

1991: Η Γιουγκοπλάστικα (POP '84) κερδίζει για τρίτη συνεχόμενη χρονιά τον τίτλο της πρωταθλήτριας Ευρώπης στο Final Four στο Παρίσι.

1991: Πεθαίνει από εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη ενώ βρισκόταν σε δίκη στην οποία ήταν υπόδικος (για το σκάνδαλο Κοσκωτά), ο Αγαμέμνων (Μένιος) Κουτσόγιωργας, 69 ετών, πρώην υπουργός και βουλευτής ΠΑΣΟΚ.

1992: Στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, οι Αζέροι καταρρίπτουν μεταγωγικό ελικόπτερο των Αρμενίων, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και οι 12 επιβάτες του.

1993: Στο Πακιστάν, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ναουάζ Σαρίφ αποπέμπει τον Πρόεδρο Ισχάκ Χαν.

1993: Το Συμβούλιο Ασφάλειας του ΟΗΕ αποφασίζει την ενίσχυση των κυρώσεων σε βάρος της Νέας Γιουγκοσλαβίας.

1994: Στην εντατική μονάδα του νοσοκομείου "Ευαγγελισμός" εισάγεται επειγόντως με λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος ο Γιώργος Γεννηματάς.

1995: Με βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Πειραιά αποφυλακίζεται ο Αθανάσιος Νάσιουτζικ, ο οποίος είχε καταδικαστεί σε 15ετή κάθειρξη για το φόνο του συγγραφέα Θανάση Διαμαντόπουλου και αφού είχε ήδη εκτίσει τα 2/5 της ποινής του.

1996: Μακελειό με θύματα Έλληνες τουρίστες στο ξενοδοχείο «Ευρώπη» στο Κάιρο. Σε επίθεση ισλαμιστών της Γκαμάα αλ Ισλαμίγια, σκοτώνονται 18 Έλληνες από πυροβολισμούς και άλλοι 17 τραυματίζονται (επί τόπου σπεύδουν δύο στρατιωτικά αεροσκάφη από την Ελλάδα προς βοήθεια).

1996: Στην μικρή πόλη Κανά του νοτίου Λιβάνου ι 102 άνθρωποι σκοτώνονται όταν οι ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις βομβαρδίζουν καταυλισμό των Ηνωμένων Εθνών.

1996: Αποτυχημένη απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος γίνεται στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, με 2 νεκρούς (στις 18/5 νέα εξέγερση του στρατού προκαλεί την επέμβαση της Γαλλίας, που καταστέλλει την ανταρσία στις 27/5/96, με τουλάχιστον 8 νεκρούς στασιαστές).

1999: Η Γιουγκοσλαβία διακόπτει τις διπλωματικές της σχέσεις με την Αλβανία.

1999: Σε κλίμα αδιαφορίας και με 6 νεκρούς σε εκλογική βία γίνονται βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία. Η Δημοκρατική Αριστερά κερδίζει 136 έδρες, το Κόμμα Εθνικής Δράσης 130, το Πολιτικό Ισλάμ 110, το Κόμμα Μητέρα Πατρίδα 86, το Κόμμα Ορθού Δρόμου 85.

1999: Ο John Stockton των Utah Jazz ξεπερνά τις 13.000 ασίστ στην καριέρα του στον αγώνα εναντίον των LA Lakers (109-93).

1999: Ο Wayne Gretzky παίζει τον τελευταίο του αγώνα στο NHL και αποχωρεί από την ενεργό δράση.

1999: Σε δημοψήφισμα στην Ελβετία, εγκρίνεται η πρόταση για αναθεώρηση του Συντάγματος ώστε να απελευθερωθεί η ισοτιμία του φράγκου.

2001: Εκδηλώνεται απόπειρα πραξικοπήματος στο Μπουρούντι από ομάδα στρατιωτών, ενώ ο Πρόεδρος βρίσκεται έξω από τη χώρα (στην Γκαμπόν). Οι άνδρες της Εθνικής Πατριωτικής Ένωσης Νεότητας καταργούν το Κοινοβούλιο και καταλαμβάνουν το μέγαρο της κρατικής ραδιοτηλεόρασης. Το πραξικόπημα καταρρέει την επόμενη ημέρα και γίνονται περισσότερες από 30 συλλήψεις. Δυνάμεις που πρόσκεινται στον Πρόεδρο Μπουγιόγια περικυκλώνουν το κτίριο και επιβάλλεται ολονύκτια απαγόρευση της κυκλοφορίας.

2001: Το χάλκινο μετάλλιο στους Διεθνείς αγώνες Ιστιοπλοΐας «Τρόπαιο Πριγκίπισσα Σοφία» (στη Μαγιόρκα) στην κατηγορία «Φιν» κερδίζει ο Αιμίλιος Παπαθανασίου.

2001: Ο πάλαι ποτέ ‘’αυτοκράτορας του ελληνικού μπάσκετ’’ Άρης γνωρίζει την πιο βαριά ήττα της ιστορίας του στον αγώνα με την ΑΕΚ (110-56).

2002: Τρεις νεκροί, μεταξύ των οποίων και ο πιλότος και δεκάδες τραυματίες είναι ο απολογισμός της πρόσκρουσης μικρού αεροσκάφους, τύπου πάιπερ, πάνω στον Πύργο της Πιρέλι στο Μιλάνο. Το Πάιπερ πέφτει στα γραφεία του προέδρου της περιφερειακής Λομβαρδιανής αρχής, στον 25ο όροφο, του 30όροφου κτιρίου. Η εικόνα του αεροσκάφους να πέφτει πάνω στον ουρανοξύστη έφερε μνήμες από την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και το τρομοκρατικό κτύπημα της Αλ-Κάιντα στη Νέα Υόρκη. Νωρίτερα ο πιλότος του είχε αναφέρει βλάβη στο σύστημα προσγείωσης. Τουλάχιστον 60 ακόμα άτομα τραυματίζονται, ενώ τη συντριβή του αεροσκάφους ακολουθούν σκηνές πανικού, καθώς πιστεύτηκε ότι επρόκειτο για τρομοκρατικό χτύπημα, ίδιο με αυτό της 11/9. Αργά το βράδυ, η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας επιβεβαιώνει ότι «πρόκειται σαφώς για δυστύχημα», ενώ για λόγους ασφαλείας παραμένουν κλειστά όλα τα αεροδρόμια στην Ιταλία. Μεγάλος είναι και ο οικονομικός αντίκτυπος της σημερινής τραγωδίας, καθώς διακόπτονται αμέσως οι συναλλαγές στο χρηματιστήριο του Μιλάνου και ο δείκτης κλείνει με υποχώρηση κατά 0,53%, όπως και άλλοι δείκτες στα χρηματιστήρια της Ευρώπης (Λονδίνο, Φρανκφούρτη, Παρίσι).

2002: Το αραβικό δίκτυο «Αλ Τζαζίρα» μεταδίδει ολόκληρη τη βιντεοκασέτα με τον Οσάμα μπιν Λάντεν, την οποία έστειλε στο κανάλι η οργάνωση «Αλ Κάιντα». Στο βίντεο ο Σαουδάραβας Κροίσος ορκίζεται πως οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να νιώσουν ασφαλείς, «εάν πρώτα δεν απολαύσουν την ειρήνη οι Παλαιστίνιοι» και παρακαλά τον Αλλάχ να δώσει τη νίκη στους πολεμιστές του ιερού πολέμου. Στην ταινία επίσης, εμφανίζεται ένας από τους αεροπειρατές της 11/9, τον οποίο «ευλογεί» σε ομιλία του ο μπιν Λάντεν. Αίσθηση προκαλεί η προειδοποίηση εναντίον των Αμερικανών που ακούγεται στην ταινία και τονίζει πως οι Αμερικανοί πρέπει να «σκάψουν τους τάφους τους, γιατί υπάρχουν περισσότεροι από χίλιοι Οσάμα μπιν Λάντεν» (δεν είναι γνωστό πότε έχει γυριστεί ταινία καθώς περιέχει αναφορές τόσο στο εγγύς όσο και στο απώτερο παρελθόν).

2002: Στη διάρκεια συνομιλιών στο Ντακάρ της Σενεγάλης, υπογράφεται συμφωνία για τον τερματισμό της πολιτικής κρίσης στη Μαδαγασκάρη. Τη συμφωνία υπογράφουν ο Ντιντιέ Ρατσιράκα και ο Μαρκ Ραβαλομανάνα και βάσει αυτής θα γίνει επαναληπτική καταμέτρηση των ψήφων από τις προεδρικές εκλογές του Δεκεμβρίου του 2001. Εάν δε βγει νικητής με απόλυτη πλειοψηφία, τότε σε έξι μήνες θα διεξαχθεί δημοψήφισμα για το θέμα στο νησί (περισσότερα από 35 άτομα έχουν σκοτωθεί σε βία που σχετίζεται με το πολιτικό αδιέξοδο-η χώρα έχει χωριστεί στα δύο).

2002: Επιστήμονες στην Αφρική , για πρώτη φορά από το 1914, ανακάλυψαν μια νέα υφομοταξία εντόμων, τα οποία μοιάζουν με τους κοριούς. Τα εν λόγω έντομα έχουν μήκος 2 εκ. και πήραν το όνομα Mantophasmatodea (μαντοφασματόδια). Τρία διαφορετικά είδη της υφομοταξίας βρέθηκαν στην Τανζανία και τη Ναμίμπια και μεταφέρθηκαν στην Ευρώπη.

2002: Πεθαίνει ο Θορ Χάιερνταλ, 87 ετών, Νορβηγός εξερευνητής και ανθρωπολόγος. Έμεινε γνωστός για τον ισχυρισμό του, ότι οι πρώτοι άποικοι της Πολυνησίας θα μπορούσαν να ήταν κάτοικοι της Δυτικής Αμερικής και όχι απαραίτητα Ασιάτες.

2003: Σε επεισόδια μεταξύ κρατουμένων με μαχαίρια σκοτώνονται 11 και τραυματίζονται 40 σε φυλακές υψίστης ασφαλείας στη Βενεζουέλα, κοντά στο Καράκας.

2003: Το πρώτο μετάλλιο της καριέρας της, κατακτά η Βασιλική Κασάπη στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Στο αρασέ της κατηγορίας των +75 κιλών, η 20χρονη Θεσσαλονικιά πρωταθλήτρια, σήκωσε 117,5κ. Και κατέκτησε την τρίτη θέση, χαρίζοντας στην Ελλάδα το 7ο (μέχρι στιγμής) μετάλλιο στη διοργάνωση του Λουτρακίου.

2004: Θλιβερά επεισόδια εκτυλίσσονται πριν το ντέρμπι της Λεωφόρου Αλεξάνδρας μεταξύ του Παναθηναϊκού με τον Ολυμπιακό για τον τίτλο, παρά τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας που είχε πάρει η αστυνομία. Δεκάδες οπαδοί του Παναθηναϊκού που πήγαν στο γήπεδο χωρίς εισιτήριο, επιδόθηκαν σε πετροπόλεμο και συγκρούστηκαν με αστυνομικές δυνάμεις, οι οποίες έκαναν χρήση καπνογόνων και δακρυγόνων, μετατρέποντας για ώρες την περιοχή γύρω από το γήπεδο "Απόστολος Νικολαΐδης" σε πεδίο μάχης. Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων τραυματίστηκαν εννέα αστυνομικοί και δύο οπαδοί του Παναθηναϊκού. Για την ιστορία, οι δύο ομάδες αναδείχθηκαν ισόπαλες με 2-2.

2004: Ο Ολυμπιακός νικάει στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος στο πόλο με 6-5 τη Βουλιαγμένη, στο κλειστό κολυμβητήριο του ΟΑΚΑ και κάνει για 4η συνεχόμενη χρονιά το νταμπλ στο πόλο ανδρών.

2004: Το χρυσό μετάλλιο στους κρίκους κατακτά ο Δημοσθένης Ταμπάκος στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα της Λιουμπλιάνας. Ο ολυμπιονίκης μας βαθμολογήθηκε με 9.775 και ανέβηκε στο πρώτο σκαλί του βάθρου μαζί με τον Ρώσο Αλεξάντερ Σαφόσκιν, ο οποίος συγκέντρωσε την ίδια βαθμολογία. Στην τρίτη θέση ήταν ο Ιταλός Ματέο Μοράντι με 9,750. Στο πρώτο σκαλί του βάθρου ανέβηκε και ο Βλάσης Μάρας στο μονόζυγο. Ο Ελληνας αθλητής εκτέλεσε ένα εκπληκτικό πρόγραμμα, το οποίο οι κριτές βαθμολόγησαν με 9,787. Ο Μάρας είχε ανέβει μόλις δεύτερος στο μονόζυγο και έπρεπε να περιμένει ακόμη έξι αντιπάλους για να παρουσιάσουν τα προγράμματά τους, πριν μάθει την τελική κατάταξη. Ο 17χρονος Δημήτρης Μαρκούσης πήρε την έκτη θέση στον τελικό του άλματος των εφήβων, με μέσο όρο 9.012 βαθμούς. Το χρυσό στο άλμα πήρε ο Γερμανός Φαμπιάν Χάμπερτσεν με βαθμολογία 9.356.

2004: Η γαλλική Βαλενσιέν συντρίβει με 93-69 την πολωνική Γντίνια στον τελικό της Euroleague γυναικών (FIBA) που διεξήχθη στην πόλη Πετς της Ουγγαρίας και κατακτά τον τίτλο. Τα δεκάλεπτα: 18-25, 32-51, 51-71, 69-93.

2005: Την απόφασή του να αποσυρθεί από την ενεργό δράση ανακοινώνει ο ποδηλάτης Λαρς Άρμστρονγκ.

2005: Σβησμένους στίχους άγνωστων έργων των Σοφοκλή, Ευριπίδη, Αρχιλόχου και Ησιόδου από τους Παπύρους της Oξυρρύγχου κατάφεραν να διαβάσουν οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ανοίγοντας το δρόμο για να γνωρίσουμε χαμένα έργα της Αρχαίας Ελλάδας, της Ρώμης και άγνωστα Ευαγγέλια. Πάνω από 400.000 αποσπάσματα σβησμένων παπύρων που είχαν βρεθεί κουρελιασμένα, μαυρισμένα και σκοροφαγωμένα από τον περασμένο αιώνα (το 1897) στη λάσπη της αρχαίας πόλης Oξύρρυγχος της Αιγύπτου και φυλάσσονταν σε 800 κούτες στη Βιβλιοθήκη Σάκλερ στο Πανεπιστήμιο της Oξφόρδης μπορούν τώρα να διαβαστούν χάρη σε μια επαναστατική φωτογραφική μέθοδο. Συγκεκριμένα, με τη χρήση υπέρυθρων ακτίνων, το σβησμένο μελάνι φωτίζεται και βγαίνει στο φως και ταυτόχρονα τα κείμενα φωτογραφίζονται βάσει μιας τεχνολογίας που χρησιμοποιείται σε δορυφορικές φωτογραφίσεις και εφαρμόσθηκε από ειδικούς του Νέου Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ. Κατά τις τέσσερις πρώτες ημέρες εφαρμογής αυτής της μεθόδου, οι κλασικοί φιλόλογοι και ιστορικοί του Πανεπιστημίου της Oξφόρδης έκαναν καταπληκτικές ανακαλύψεις, αφού κατάφεραν να διαβάσουν αποσπάσματα διαλόγων του Σοφοκλή, όπως αποδείχθηκε, από την τραγωδία του «Επίγονοι», το έργο που έγραψε για την τύχη των παιδιών τών «Επτά επί Θήβας», τριάντα ολόκληρους στίχους από τις Ελεγείες του ποιητή Αρχιλόχου του 7ου αι. π.Χ., αποσπάσματα ενός χαμένου μυθιστορήματος του Λουκιανού του 2ου αιώνα, ενός μυθολογικού ποιήματος του Παρθενίου του 1ου αι. π.Χ. και σπαράγματα έργων του Ησιόδου (επίσης του 7ου αι. π.Χ.). Παγκόσμιο ενδιαφέρον προκάλεσαν επίσης η ανακάλυψη μιας ωδής του Πινδάρου και ενός αποσπάσματος από το βιβλίο της Αποκαλύψεως, όπου μιλά το Κτήνος. Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, η ανακάλυψη αυτής της μεθόδου εμφάνισης των κειμένων μπορεί να αυξήσει κατά 20% το υλικό της αρχαίας γραμματείας, να μας γνωρίσει τα χαμένα έργα, να συμπληρώσει πολλά κενά. Oι επιστήμονες περιμένουν να διαβάσουν με την ίδια μέθοδο συνολικά 5.000.000 λέξεις. Υπολογίζεται όμως ότι θα χρειασθεί μία δεκαετία για να διαβασθεί και να αποδοθεί ο μεγαλύτερος θησαυρός αρχαίων κλασικών χειρογράφων του κόσμου, τα οποία σώζονται σε αποσπασματική μορφή και συνθέτουν ένα τεράστιο παζλ.

2006: Αποκαλύπτεται μεγάλη υπόθεση αρχαιοκαπηλίας. Πολλά αρχαία αντικείμενα βρέθηκαν από τους αστυνομικούς του Τμήματος Αρχαιοκαπηλίας Ασφάλειας Αττικής στη διάρκεια των ερευνών τους στην πολυτελή βίλα που χρησιμοποιεί η Δέσποινα Παπαδημητρίου στη Σχοινούσα, καθώς και στην κατοικία του επιστάτη της οικίας, ο οποίος συνελήφθη και οδηγήθηκε στον εισαγγελέα Πρωτοδικών Νάξου. Σύμφωνα με ραδιοτηλεοπτικά μέσα, 69 αντικείμενα που έφτασαν στο λιμάνι του Πειραιά από τη Σχοινούσα μεταφέρθηκαν στο Βυζαντινό και Αρχαιολογικό Μουσείο. Εν τω μεταξύ, η εφημερίδα New York Times σε δημοσίευμά της αναφέρεται στην υπόθεση της αρχαιοκαπηλίας, σημειώνοντας ότι οι ελληνικές αρχές προσπαθούν να διακριβώσουν εάν υπήρχε κάποια σχέση μεταξύ των ευρημάτων στη Σχοινούσα και του Μουσείου Πολ Γκετί.

2006: Νέα σεισμική δόνηση 5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σημειώνεται με επίκεντρο την ίδια περιοχή, ανοιχτά της Ζακύνθου, που είχε δώσει τις προηγούμενες ημέρες και τις άλλες ισχυρές σεισμικές δονήσεις.

2006: Το αρχαιότερο δείγμα πάγου που έχει φτάσει ποτέ στην επιφάνεια της Γης εμπεριέχει ζωτικές πληροφορίες για τις μεταβολές του κλίματος στον πλανήτη, ανακοινώνει η ιαπωνική αποστολή στην Ανταρκτική. Ο πυρήνας πάγου ανασύρθηκε από βάθος τριών χιλιομέτρων στην ερευνητική γεώτρηση που συνεχίζεται στην ιαπωνική βάση του Θόλου Φούτζι, στην περιοχή Ντρόνινγκ Μοντ της βόρειας Ανταρκτικής. Η ηλικία του εκτιμάται στο ένα εκατομμύριο χρόνια. Το δείγμα ήρθε στην επιφάνεια τον Ιανουάριο 2006 και αργότερα μεταφέρθηκε με παγοθραυστικό στο ιαπωνικό Εθνικό Ινστιτούτο Πολικής Έρευνας, όπου διατηρείται στους -20 βαθμούς Κελσίου.

2007: Τουλάχιστον 192 άτομα σκοτώνονται και 200 τραυματίζονται σε σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων στη Βαγδάτη.

2007: Η Τεχεράνη ξεκίνησε την διαδικασία εμπλουτισμού του ουρανίου σε υπόγεια εγκατάσταση, θέτοντας σε χρήση 1.300 μηχανές φυγοκέντρισης στη Νατάνζ, σύμφωνα με εμπιστευτικό έγγραφο της IAEA. Επιβεβαιώνεται έτσι η συνέχιση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

2007: Τουλάχιστον 16 μαθητές Λυκείου σκοτώνονται και άλλοι 8 τραυματίζονται καθ' οδόν προς το σχολείο τους όταν το ημιφορτηγό που τους μετέφερε συγκρούστηκε μετωπικά με βαρύ επιβατικό όχημα νοτίως του Καΐρου.

2007: Απολιθωμένοι κορμοί δέντρων που λαμπυρίζουν στο φως ανακαλύφθηκαν πριν από λίγες ημέρες στο Παλαιόκαστρο Κοζάνης. Είναι το πρώτο απολιθωμένο δάσος με κρυστάλλους χαλαζία στην Ελλάδα, αναφέρουν ερευνητές του Πανεπιστημίου Αθηνών.Οι κορμοί ανήκουν σε κωνοφόρα, φοίνικες και δρύες και η ηλικία τους εκτιμάται στα 20 εκατ. χρόνια (κατώτερο Μειόκαινο). Το απολιθωμένο δάσος επεκτείνεται στους Νομούς Καστοριάς και Γρεβενών και δεν αποκλείεται μάλιστα να περνά και τα γεωγραφικά όρια της Ελλάδας.

2007: Το πρώτο της μετάλλιο στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Πάλης Γυναικών της Σόφιας κατακτά η Ελλάδα. Η Σοφία Πουμπουρίδου, ανέβηκε στο τρίτο σκαλί του βάθρου της κατηγορίας των 55 κιλών, επικρατώντας 2-0 στον τελικό των ρεπεσάζ της Εμέσε Σάμπο από την Ουγγαρία. Η αθλήτρια των Ευπιρίδων Ανω Λιοσίων, κέρδισε την πρώτη περίοδο με 2-0 και την δεύτερη με 3-0 κατακτώντας το χάλκινο μετάλλιο το οποίο ήρθε με συνολικό απολογισμό τρεις νίκες σε τέσσερις αγώνες

2007: Την κατάκτηση του πρώτου πρωταθλήματος Ελλάδος πανηγυρίζει η γυναικεία ομάδα μπάσκετ του Πανιωνίου, καθώς επικράτησε 72-56 του ΔΑΣΑΛ στη Νέα Σμύρνη και παρέλαβε το τρόπαιο του πρωταθλητή δύο αγωνιστικές πριν το τέλος τον τίτλο. Είναι η πρώτη φορά που το τρόπαιο του πρωταθλητή της Α1 γυναικών πήγε στα χέρια ομάδας προερχόμενη από την Α2.

Το Άγιο Πάσχα

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

«Η εορτή των εορτών» για τη Χριστιανοσύνη είναι η Ανάσταση του Κυρίου.

«Πάσχα» στα Εβραϊκά σημαίνει: διάβαση, πέρασμα. Είναι εβραϊκή γιορτή εις ανάμνηση της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο, της θαυματουργού διαβάσεως της Ερυθράς Θάλασσας υπό τον Μωυσή και της σωτηρίας τους από τη δουλεία του Φαραώ. Για τους Χριστιανούς σημαίνει τη λύτρωση από την αμαρτία και το πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή.

Ο Χριστός θυσιάστηκε την ημέρα του εβραϊκού Πάσχα, που εκείνο το έτος έτυχε Σάββατο και αναστήθηκε μετά το Σάββατο, «τη μιά των σαββάτων», δηλαδή την πρώτη ημέρα της εβδομάδας, που γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκε Κυριακή.

Στις εκκλησίες, από τις 11 το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, τελείται η ακολουθία της παννυχίδος, ο όρθρος και η λειτουργία του Πάσχα. Τα πρώτα λεπτά της Κυριακής του Πάσχα, αμέσως μόλις ο ιερέας εκφωνήσει το «Χριστός Ανέστη!», ο τόπος σείεται από τα βεγγαλικά, τις κροτίδες, ενώ δεν λείπουν οι πυροβολισμοί στον αέρα («μπαλωθιές»). Νωρίτερα, οι πιστοί ανάβουν τις λαμπάδες τους με το Άγιο Φως, μετά την πρόσκληση του ιερέα «Δεύτε λάβετε φως». Τα δύο αυτά εκκλησιαστιά γεγονότα συγκροτούν την «Τελετή της Αναστάσεως». Διαβάζεται περικοπή απο το Ευαγγέλιο του Μάρκου (ιστ’ 1-8), που αναφέρεται στην Ανάσταση του Κυρίου.

Το απόγευμα της Κυριακής τελείται στις εκκλησίες ο «Εσπερινός της Αγάπης» ή Δεύτερη Ανάσταση (σε πολλούς ναούς τελείται το πρωί). Λέγεται έτσι, διότι οι Χριστιανοί παλαιότερα αντάλλασσαν μεταξύ τους το Φιλί της Αγάπης. Διαβάζεται περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη (κ19-25), που αναφέρεται στην εμφάνιση του Χριστού μετά την Ανάστασή του στους μαθητές του. Ο Θωμάς, που δεν ήταν παρών δεν πείθεται για το γεγονός και ζητά αποδείξεις. Το Ευαγγέλιο αυτό, όπου είναι δυνατό -η Μητρόπολη των Αθηνών είναι μία από τις εκκλησίες- διαβάζεται σε πολλές ξένες γλώσσες.

Έθιμα

Οι θόρυβοι (βεγγαλικά, κροτίδες, μπαλωθιές) και το φως είναι τα δύο χαρακτηριστικά στοιχεία της Ανάστασης για τους λαογράφους. Το στοιχείο των θορύβων συσχετίζεται με τη διαδεδομένη στους λαούς δοξασία ότι τα βλαβερά και δαιμονικά πνεύματα διώχνονται με τους εκφοβιστικούς κρότους, ενώ στο φως της Αναστάσεως «αποδίδεται δύναμις, όχι μόνο αποτρεπτική των κακών, αλλά και γονιμοποιός» (Μέγας).

Μετά τη Λειτουργία, οι πιστοί μεταφέρουν το Άγιο Φως στο σπίτι τους. Στην εξώθυρα κάνουν το σημάδι του σταυρού με τον καπνό του κεριού στο πάνω μέρος της πόρτας και μετά ανάβουν το καντήλι που έχουν στα εικονίσματα του σπιτιού και φροντίζουν να το κρατούν αναμμένο όλο το χρόνο για να το ανανεώσουν και πάλι την επόμενη Ανάσταση. Παλαιότερα (και ίσως και σήμερα σε κάποιες περιοχές) τσουρούφλιζαν με καινούργιο φως τα στείρα ζώα και τα άκαρπα δέντρα για να τους μεταδώσουν τη γονιμότητα.

Στο πασχαλινό τραπέζι κυριαρχεί η μαγειρίτσα, το ψητό αρνί, το κόκκινο αυγό και το λαμπρόψωμο ή λαμπροκουλούρα. Το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών συμβολιζει τη γέννηση. Όπως σπάει το τσόφλι και βγαίνει μία νέα ύπαρξη στο φως, έτσι για τους χριστιανούς συμβολίζει την Ανάσταση του Χριστού.

Ονομαστό είναι το Ρουμελιώτικο Πάσχα, με επίκεντρο τη Λειβαδιά, το Πάσχα της Τρίπολης, ενώ κάθε περιοχή με έντονο το κτηνοτροφικό στοιχείο γιορτάζει με ξεχωριστό τρόπο την ημέρα του Πάσχα. Η σχετική παράδοση προέρχεται από το Εβραϊκό Πάσχα, όπου οι πιστοί θυσίαζαν ένα αρνί και στη συνέχεια το έτρωγαν. Το ψήσιμο ή το σούβλισμα του αρνιού είναι μία διαδεδομένη συνήθεια σε όλο τον βαλκανικό χριστιανικό κόσμο.

Στο Λεωνίδιο Αρκαδίας, το βράδυ της Ανάστασης γεμίζει ο ουρανός από φωτεινά «αερόστατα», τα οποία ανυψώνονται από τους πιστούς κάθε ενορίας, ενώ στη Χίο, ο ρουκετοπόλεμος είναι ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην τουρκική κατοχή και τα τελευταία χρόνια προσελκύει το ενδιαφέρον των μεγάλων διεθνών μέσων ενημέρωσης.

Στην Καλαμάτα και τη γειτονική Μεσσήνη, το απόγευμα της ημέρας του Πάσχα αναβιώνει το έθιμο του σαϊτοπόλεμου, που πηγάζει από τους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821. Τα διαγωνιζόμενα «μπουλούκια», με παραδοσιακές ενδυμασίες και οπλισμένα με σαΐτες, δηλαδή με χαρτονένιους σωλήνες γεμάτους μπαρούτι, επιδίδονται σε σαϊτοπόλεμο. Η ομάδα που ξεχωρίζει, βραβεύεται.

Στην Κύθνο αναβιώνει το έθιμο της κούνιας. Στην κεντρική πλατεία στήνεται μια κούνια, στην οποία κουνιούνται εναλλάξ αγόρια και κορίτσια, ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Σύμφωνα με το έθιμο, όποιο αγόρι κουνήσει ένα κορίτσι και το αντίθετο, δεσμεύεται ενώπιων Θεού και ανθρώπων, για γάμο.

Στην Κέρκυρα, η Αναστάσιμη Ακολουθία τελείται στο πάλκο της Πάνω Πλατείας. Η πομπή έρχεται από τη γειτονική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, με τη συμμετοχή του Μητροπολίτη, των Αρχών, των Φιλαρμονικών και χιλιάδων κόσμου. Φαντασμαγορικό και μοναδικό θέαμα, όλα τα παράθυρα και τα μπαλκόνια των γύρω εξαόροφων σπιτιών ανοιχτά με κεράκια αναμμένα, ενώ σύνθεση μεγαλειώδους εικόνας είναι η πλατεία φωτισμένη από τις χιλιάδες λαμπάδες των πιστών, που παρακολουθούν την τελετή της Αναστάσεως στη μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας. Η Ανάσταση γίνεται με τυμπανοκρουσίες, βεγγαλικά και πυροτεχνήματα. Οι μπάντες, μόλις τελειώσει η Ανάσταση, τριγυρνούν την πόλη παίζοντας εύθυμα εμβατήρια και ο κόσμος τρέχει ξοπίσω τους τραγουδώντας. Το γλέντι έχει μόλις αρχίσει και θα διαρκέσει μέχρι το πρωί, με τσιλίχουρδα (τοπική μαγειρίτσα), κόκκινα αυγά, φογάτσες, κολομπίνες (βενετσιάνικης προέλευσης χριστόψωμα σε σχήμα περιστεριού) και πολύ κρασί. Από τις 7 το πρωί κάθε εκκλησία, όπως συμβαίνει και με τους Επιταφίους, κάνει περιφορά της Ανάστασης στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, με Φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους, χορωδίες. Στην Κέρκυρα, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα, το σούβλισμα του αρνιού τη Λαμπρή εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια και δεν αποτελεί μέρος της παράδοσής της. Οι Κερκυραίοι το μεσημέρι της Λαμπρής τρώνε σούπα αυγολέμονο με 2-3 κρεατικά και αφήνουν τον οβελία για τη Δεύτερη μέρα του Πάσχα. Αυτό γίνεται διότι το στομάχι είναι αποδυναμωμένο από την πολυήμερη νηστεία και μια σούπα το βοηθά να ανακάμψει.

Στη Νάξο, στο πασχαλινό τραπέζι ξεχωρίζει το παραδοσιακό «μπατούδο», κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο.

Στην Κω, ενώ οι μεγάλοι ασχολούνται με τις πασχαλινές δουλειές και τον εκκλησιασμό, τα παιδιά προετοιμάζονται για την Ανάσταση. Παίρνουν μεγάλα κλειδιά από εκείνα που είχαν οι παλιές κλειδαριές, δένουν με ένα σχοινί το κλειδί με μπαρούτι και βάζουν το καρφί στην τρύπα του κλειδιού, το βράδυ της Ανάστασης το χτυπούν δυνατά στον τοίχο για να εκπυρσοκροτήσει. Άλλοι κόβουν μακριές λωρίδες χαρτιού, βάζουν στην άκρη της κάθε λωρίδας μπαρούτι κι ένα φιτίλι, την τυλίγουν τριγωνικά, ώστε να προεξέχει το φιτίλι που το ανάβουν την ώρα που ο παπάς λέει το «Χριστός Ανέστη».

Στη Μύκονο, την απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα οι κάτοικοι καίνε τον «Ιούδα» στην πλατεία του νησιού.

Στον Τυρό Αρκαδίας, τη νύχτα της Ανάστασης τα παιδιά ρίχνουν στη θάλασσα χιλιάδες κεριά, που συμβολίζουν τις χαμένες ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων. Την Κυριακή του Πάσχα διοργανώνεται τσακώνικο γλέντι στην κεντρική πλατεία, με αρνιά, κρασί και χορό, ενώ διαβάζεται το Ευαγγέλιο στην τσακώνικη διάλεκτο.

Στην Αμοργό, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, οι νέοι συγκεντρώνονται στα προαύλια των εκκλησιών και συμμετέχουν σε ομαδικά παραδοσιακά παιχνίδια.

Στην Άνδρο το βράδυ της Ανάστασης οι νέοι τοποθετούν σιδερένιους σωλήνες στο χώμα, τους γεμίζουν με μπαρούτι και τους πυροδοτούν. Την ημέρα της Ανάστασης τρώνε τον παραδοσιακό «λαμπριάτη», ψητό αρνί ή κατσίκι στο φούρνο γεμιστό με λαχανικά. Στην Παλαιόπολη, στο Κόρθι και σε άλλα χωριά το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα παίζουν στο δρόμο τα «τσούνια», παραδοσιακό παιχνίδι που μοιάζει με το μπόουλινγκ. Το ίδιο παιγνίδι παίζεται και στη Σχοινούσα, με την ονομασία «μπίλιοι».

Στη Μήλο, την Κυριακή του Πάσχα πραγματοποιείται το «κάψιμο του Ιούδα», έθιμο που έχει τις ρίζες του στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Την ίδια μέρα λαμβάνει χώρα το έθιμο του «μπαρουτιού» στις αυλές των εκκλησιών του Αγίου Σπυρίδωνα (Τριοβάσαλος) και του Αγίου Γεώργιου (Πέρα Τριοβασάλος).

Στη Σαντορίνη, μετά την Ανάσταση όλοι, με μια «κουτσούνα» κι ένα κόκκινο αυγό, πάνε στα σπίτια τους για να φάνε τα «σγαρδούμια». Την Κυριακή του Πάσχα σε αρκετά χωριά του νησιού γίνεται το λαϊκό δικαστήριο του «Οβραίου» (πάνινο ομοίωμα ανθρώπου), ο οποίος καταδικάζεται σε θάνατο, κρεμιέται και καίγεται από τους κατοίκους με αυτοσχέδια δυναμιτάκια και βαρελότα. Στο Εμπορείο οι κάτοικοι βγαίνουν στους δρόμους χτυπώντας μεταλλικά αντικείμενα, ώστε να ξορκίσουν το «κακό».

Στη Σίφνο, το πασχαλιάτικο αρνί ψήνεται στο «μαστέλο» (πήλινο δοχείο) με άνηθο και ντόπιο κόκκινο κρασί. Στο εορταστικό τραπέζι θα βρούμε, επίσης, τη σπιτική ξινομυζήθρα και τη μελόπιτα, ένα τοπικό γλύκισμα από μέλι, μυζήθρα και αυγά. Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα στην κεντρική πλατεία της Απολλωνίας οργανώνεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου το κάψιμο του Ιούδα. Σε ορισμένα χωριά γίνονται «τα τσούνια», ένα παιχνίδι ανά ζεύγη, όπου με μια ξύλινη μπάλα οι παίκτες επιχειρούν να ρίξουν κάτω τα εννιά ξύλινα «τσούνια».

Στο Άγιο Όρος, το πρωί της Κυριακής, το πασχαλινό τραπέζι προβλέπει ψαρόσουπα και ψάρι, ενώ το μεσημέρι οι μοναχοί ψέλνουν την Ακολουθία της Αγάπης σε εφτά γλώσσες.

Παιδική Πασχαλιά

Το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Άστυ» στις 24 Απριλίου 1891 και στην συνέχεια συμπεριλήφθηκε σε αρκετά σχολικά αναγνώσματα. Είναι διήγημα της παιδικής ορφάνιας, που στις ημέρες της Πασχαλιάς και κάθε γιορτής γίνεται βαρύτερη.

Τον υιόν της, τον καπετάν Κομνιανόν, τον επαντρολογούσεν ήδη η γρια-Κομνιανάκαινα, αν και δεν είχε χρονίσει ακόμη η νύμφη της, η μακαρίτις. Τα δύο ορφανά, μια κόρη οκταέτις και εν τετραετές παιδίον, εφόρουν μαύρα, κατάμαυρα, οπού εστενοχώρουν κιι εχλώμιαιναν τα πτωχά κάτισχνα κορμάκια των, και ήτον καημός καρδιάς να τα βλέπη τις. Ενθύμιζαν το δημώδες δίστιχον·

Βαρύτερ’ απ’ τα σίδερα είναι τα μαύρα ρούχα, γιατί τα φόρεσα κι εγώ για μιαν αγάπη πούχα.

Η γραία έκειτο επί της κλίνης καθ᾽ όλην την εβδομάδα των Παθών, γογγύζουσα, ρέγχουσα, φωνάζουσα. Εβεβαίου ότι «αγγελιάστηκε», και ητοιμάζετο ν᾽ αποθάνη. Επέβαλλεν εις την Μόρφω, την μικράν εγγονήν της, εργασίας ανωτέρας της ηλικίας του πτωχού κορασίου. Αίφνης, εν μέσω δύο γογγυσμών, έβαλλε μιαν φωνήν, κι έκραζεν από της κλίνης προς την εκτός του ισογείου θαλάμου πηγαινοερχομένην και υπηρετούσαν παιδίσκην·

― Μη χύνης στην αυλή τα νερά· χίλιες φορές σ᾽ το είπα, στο νεροχύτη! Κι επανελάμβανε τους αφορήτους στεναγμούς, επιτείνουσα μάλιστα αυτούς οσάκις τυχόν, πτωχή γειτόνισσα, μη τολμώσα να εισέλθει, ήρχετο δειλώς μέχρι της θύρας και ηρώτα πώς ήτο η ασθενής.

Βεβαίως η γρια-Κομνιανάκαινα έπασχεν, αλλ᾽ ίσως εμεγαλοποίει το πράγμα. Έκλαιε «τα νιάτα της», έλεγεν ότι δεν θα προφθάση να κάμη εφέτος Πάσχα. Η γειτόνισσα η Μηλιά εβεβαίου, ότι η γραία είχε και «κομπόδεμα», αλλά πού να εμβάση μέσα καμίαν εκ των γειτονισσών της! Ελλείψει άλλης ασθενείας ήτον ικανή ν᾽ αποθάνει από την φιλαργυρίαν της. Δεν εβάστα η ψυχή της να δώσει κάτι τι εις μίαν πτωχήν γυναίκα δια να την «κοιτάξη», κι επέβαλλε βαρείαν αγγαρείαν εις την Μόρφω, οκταετή παιδίσκην. Ενίοτε παρελήρει αληθώς. Είτα έβαλλεν αγρίαν κραυγήν. Έκραζε την παιδίσκην να την σκεπάση με το σινδόνιον, αλλά χωρίς αύτη να την εγγίση καν, η γερόντισσα έβαλλε τοιαύτην ωρυγήν, ώστε η μικρά κατετρόμαζεν.

Ο καπετάν Κομνιανός έλειπε με το γολεττί, κι επεριμένετο να έλθη. Είχε μαζί του, με το γολετί, και τον πρωτότοκον υιόν του, τον Γιώργην, δωδεκαετή παίδα. Τούτο ήτο ένας από τούς καημούς της γραίας, ότι έμελλε ν᾽ αποθάνη, ως έλεγε, χωρίς να επανίδη τον υιόν της, και τον εγγονόν της τον μεγάλον, όστις ωμοίαζε τόσον με τον μακαρίτην τον πάππον του. Και ποίος να της σφαλήση τα μάτια; Αι ανεψιαί της, υπανδρευμέναι και αι δύο, της εβαστούσαν κακίαν δια κάτι κληρονομικάς διαφοράς, και δεν έσπασαν το πόδι «οι λαχταρισμένες, οι αχρόνιαστες!» να έλθουν να την ιδούν. Ούτω της ήρχετο και αυτής ν᾽ αποθάνη εις το πείσμα των, ν᾽ αποθάνη χωρίς να της φιλήσωσι την χείρα.

Ως τόσον επεθύμει να ήρχετο ο υιός της διά να τον νυμφεύση, να του δώση και την ευχήν της. Σαράντα χρόνων άνθρωπος, κι ο κόσμος είναι πέλαγο, σαν εκείνο που αρμένιζε τώρα. Πώς να περάσει τη ζωήν του χωρίς να έλθει εις δεύτερον γάμον; Και τα ορφανά, και αυτά θα εύρισκαν μητέρα, μίαν καλήν οικοκυρά, ήτις από τώρα επροσφέρετο μάλιστα να έλθη να την υπηρετήση εις την ασθένειάν της. Αλλ᾽ η γραία Κομνιανάκαινα, μη θέλουσα να παραβή την αρχήν της, δεν εδέχθη την εκδούλευσιν.

Ιατρός, πού να ευρεθή; Είχεν αυτή να πληρώνη; Αυτή ώφειλε να κάμνη οικονομίαν δια τα ορφανά, και δεν έπρεπε να φθείρη το βιο του υιού της εις γιατρικά και δεν ξέρω τί. Ψευτογιάτρισσες! Κάμε τη δουλειά σου! Έχουν εμπιστοσύνην τώρα αυταί αι γυναίκες; Ο κόσμος εχάλασε, τί τα θέλεις! Έμβαζε αυτή μες στο βιο της, μες στα καλά της, ξένην γυναίκα; Της ήρχετο να επαναλάβη προς τας γειτονίσσας την ιδίαν κραυγήν, δι᾽ ης απεδίωκε το πάλαι παρείσακτον όρνιθα από τον ορνιθώνα της. Ξου, ξένη!..

Πέρυσι, ώ! πέρυσι, την Μεγάλην Πέμπτην πρωί, αφού εγύρισαν από την εκκλησίαν, όπου είχον μεταλάβει όλοι, η καλή και προκομμένη μήτηρ, καίτοι άγουσα ήδη τον έβδομον μήνα της εγκυμοσύνης της, ανεσφουγγώθη και ήρχισε να βάφη εν τη χύτρα τα αυγά, με ριζάρι, κιννάβαρι και όξος. Είτα ήρχισαν να έρχωνται εις την θύραν ανά ζεύγη τα παιδία της πολίχνης, με τον υψηλόν καλάμινον σταυρόν στεφανωμένον με ρόδα ευώδη και με μήκωνας κατακοκκίνους, με δενδρολίβανον και με ποικιλόχροα αγριολούλουδα, με τον αποσπασθέντα από τ᾽ Οχτωήχι χάρτινον Εσταυρωμένον εις το μέσον του σταυρού, και με ερυθρόν μανδήλιον κυματίζον, μέλποντα το άσμα:

Το βέβαιον είναι ότι εκ των δύο ορφανών, η Μόρφω, ήτις είχεν ήδη αίσθησιν, αν δεν επεθύμει ν᾽ αποκτήση μητέρα, ενθυμείτο κι ελυπείτο την μητέρα της. Ο Ευαγγελινός, νήπιον τριετίζον εν καιρώ της συμφοράς, ούτε ήξευρε τίποτε ούτε ενθυμείτο. Έκλαιε μόνον όταν η μάμμη τον εβίαζε να φορέση τον κατάμαυρον σάκκον του. Η Μόρφω, λευκή και ωχρά με τα μαύρα φουστανάκια της, και με το μαύρον μανδήλιον το σκεπάζον τα ξανθά της μαλλιά, ήτο κατηφής, κι ενθυμείτο το περυσινόν Πάσχα, όταν έζη η μήτηρ της. Η ατυχής γυνή είχεν αποθάνει από την γένναν της, το παρελθόν θέρος, και το βρέφος μετ᾽ αυτής. Τώρα η κορασίς είχεν αντί της καλής και πονετικής μητρός την μάμμην με την αφόρητον παραξενιά της, ήτις, ενώ εβεβαίου ότι όλα της επόνουν, κεφαλή, λαιμός, χείρες, πόδες, πλάται, κοιλία, μέση και τα λοιπά, πνιγομένη δε από τον βήχα και γογγύζουσα δυνατά και βάλλουσα κραυγάς αγρίας, εφείδετο να δώσει εις ιατρούς και φάρμακα, αίφνης ηγείρετο, υποβαστάζουσα την κοιλίαν της, εξήρχετο μέχρι της θύρας, έρριπτε βλέμμα εις τον εκτός κόσμον, κι έλεγεν· ― Άχ! τί γλυκιά πού ᾽ν᾽ η ζωή! Βλέπεις εκείνο το βουνί με κόκκινη παντιέρα; Εκεί σταυρώσαν το Χριστό, τον πάντων βασιλέα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σύρε μητέρα μ᾽, στο καλό και στην καλή την ώρα, κι εμένα να με καρτερής το Σάββατο το βράδυ, όταν σημαίνουν εκκλησιές και ψέλνουνε παπάδες, τότες και σύ, μανούλα μου, νάχης χαρές μεγάλες.

Κι επειδή ο μικρός Ευαγγελινός έκλαιε, λέγων ότι δεν είναι αρκετά μεγάλη η κοκώνα του, η μήτηρ του έδιδεν άλλην να εκλέξη, αλλ᾽ αυτός δεν ημέρωνεν ούτε ήθελε να ταιριασθή. Το βέβαιον είναι ότι τας ήθελεν όλας διά τον εαυτόν του. Και τότε η μήτηρ τον επαρηγόρει λέγουσα ότι «το Σαββάτο το βράδυ θα ρθή η κουρούνα (κρα, κρα!), να φέρη το τυρί και το κρέας (τσί, τσί!), και τότε να ιδής χαρές ο Ευαγγελινός, σαν ακούση κρα, κρα! την κουρούνα να χτυπά το παραθύρι. Πάρε, Βαγγελινέ, το τυρί, πάρε και το τσί-τσί, να φάτε!» και ο μικρός εψέλλιζε και αυτός, «θα ᾽θει κουούνα να φέη του τσί-τσί», και συνάπτων τας χείρας, δακτύλους μεταξύ δακτύλων, κατά το υπόδειγμα της μητρός, εμιμείτο την ειρεσίαν των πτερών της κουρούνας, το δέ παιδίον της γειτόνισσας της Μηλιάς, εξαετές, άνιπτον, ρακένδυτον, οκλάζον εις μίαν γωνίαν, κρατούν την κοκκώνα του, την οποίαν εσκέπτετο αν δεν ήτο καλόν να την φάγη τώρα που είναι ζεστή, διεμαρτύρετο γρυλλίζον και λέγον: «Ναι! Θα ρθή η κουρούνα! αμ᾽ δε θα ρθή!»

Και τι χαρές μεγάλες, τω όντι, τί χαρές δι᾽ όλα τα παιδία! Και η καλή η μήτηρ της προθυμότατα έδιδεν ανά δύο αρτιβαφή αυγά εις όλα τα παιδία· δύο αυγά κόκκινα, και τί ευτυχία! τί νίκη! ενώ η μάμμη εφώναζεν ότι αρκετά παιδία ήλθαν, και αρκετά ετραγούδησαν, και ότι έπρεπε να υπάγουν και αλλού. Μετά ταύτα η μήτηρ ήρχισε να ζυμώνη, και έπλασεν αρκετές κουλούρες μετ᾽ αυγών δια τον σύζυγον, επιδημούντα τότε, διά την πενθεράν της, δι᾽ εαυτήν, δια τες κουμπάρες, ως και μικρές «κοκώνες» δια την Μόρφω, δια τον Ευαγγελινόν, δια τ᾽ αναδεξίμια της και δια τα πτωχά παιδιά της γειτονιάς. Και την Μεγάλην Παρασκευήν, περί την δύσιν του ηλίου, η μήτηρ οδήγησε τα δύο παιδία εις την εκκλησίαν, όπου, αφού έκαμαν τρείς γονυκλισίας προ του ανθοστεφούς κουβουκλίου, ησπάσθησαν τον μυρόπνουν Επιτάφιον, το αργυρόχρυσον Ευαγγέλιον με τ᾽ αγγελούδια, και τον Σταυρόν με τ᾽ ανθρωπάκια και τις Παναγίτσες (τί χαρά, τί δόξα!), και είτα επέρασαν τρίς υπό τον υψηλόν, μεγαλοπρεπή Επιτάφιον, ο δ᾽ Ευαγγελινός (όλα τα ενθυμείτο η μικρά Μόρφω) ανέτρεψεν εξ απροσεξίας πήλινον αμφορέα με ύδωρ, εξ εκείνων ους θέτουσιν υπό τον Επιτάφιον προς αγιασμόν, δια να μεταχειρισθώσι το ύδωρ εις το καματηρό, ήτοι τους μεταξοσκώληκας, και εις άλλας χρείας, αι νεότεραι μυροφόροι, γυναίκες διακαώς ποθούσαι «να ξενυχτίσουν τον Χριστόν» μένουσαι άγρυπνοι εν τώ ναώ πέραν του μεσονυκτίου, διότι η ακολουθία του Επιταφίου ψάλλεται εκεί το Μέγα Σάββατον, περί όρθρον βαθύν. Ο αμφορεύς πεσών εθραύσθη, η δέ γυνή ής ήτο κτήμα, ωργίσθη και είπεν ότι το έχει «σέ κακό της!». Τότε η μήτηρ του Ευαγγελινού, αφού επέπληξεν αυστηρώς το παιδίον, πειραχθείσα είπεν ότι «αν είναι κακό, ας είναι για μένα!». Και την πτωχήν δεν την ηύρε ο χρόνος!

Την εσπέραν έφερεν οίκαδε ο πατήρ τας πασχαλινάς λαμπάδας, ωραίας, λεπτάς, περιτέχνους. Τί χαρά! τί θρίαμβος! φαντασθείτε ωραίας μικράς λαμπάδας, με άνθη τεχνητά, με χρυσόχαρτα. Ο Ευαγγελινός ήθελε να πάρη την της αδελφής του, λέγων, ότι εκείνη είναι μεγαλυτέρα. Η μήτηρ του την έδωκεν, αλλ᾽ ο μικρός την έσπασε, εκεί πού έπαιζε με αυτήν, έσπασε και την ιδικήν του, και ύστερον έβαλε τα κλάματα. Ο πατήρ του ηγόρασεν άλλην, αφού τον υπεχρέωσε να υποσχεθή ότι δεν θα την πιάση εις την χείρα, έως τα μεσάνυκτα, όταν θα υπάγουν εις την Ανάστασιν.

Το Μέγα Σάββατον δε, μικρόν μετά τα μεσάνυκτα, η μήτηρ εξύπνισε τον Ευαγγελινόν και την Μόρφω, κι ενώ εσήμαιναν διά μακρών οι κώδωνες, επήγαν εις την εκκλησίαν, όπου εψάλη το «ώ γλυκύ μου έαρ» και άλλα ακόμη παθητικά άσματα. Είτα οι πιστοί όλοι με ανημμένας λαμπάδας εξήλθον εις το ύπαιθρον, υπό το αμαυρωθέν φέγγος της φθινούσης σελήνης, ενώ η αυγή έλαμπεν ήδη ροδίνη και ξανθή, προπέμποντες τον Επιτάφιον αγλαόφωτον με σειράς λαμπάδων. Και η αύρα πραεία εκίνει ηρέμα τους πυρσούς, χωρίς να τούς σβήνη, και η άνοιξις έπεμπε τα εκλεκτότερα αρώματά της εις τον Παθόντα και Ταφέντα, ως να συνέψαλλε και αυτή, «ώ γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον!» και η θάλασσα φλοισβίζουσα και μορμύρουσα παρά τον αιγιαλόν επανελάμβανεν, «οίμοι γλυκύτατε Ιησού!». Τα δε παιδία προπορευόμενα της πομπής, μεγαλοφώνως έκραζον: Κύριε ελέησον! Κύριε ελέησον! Ο Ευαγγελινός εψέλλιζε μετά των άλλων: Κύιε έησον! Κύιε έησον! Και ύστερον, όταν ανέτειλεν ο ήλιος του Μεγάλου Σαββάτου, διαλύων την απαραίτητον ομίχλην της Μεγάλης Παρασκευής, (ήτις καθιστά μελαψήν μιγάδα την ημέραν και παμμέλαιναν αράβισσαν την νύκτα), ο Ευαγγελινός εξύπνησεν από τα βελάσματα του αρνίου, το οποίον ητοιμάζετο να σφάξη δια την οικογένειαν του καπετάν Κομνιανού ο γείτονας Νικόλας, ο σύζυγος της Μηλιάς. Ο Ευαγγελινός και η Μόρφω εξήλθον εις το προαύλιον. Τί ωραίον, τί ήμερον, τί λευκόμαλλον που ήτο το αρνί! Και πώς εβέλαζε (μπε! μπε!) το καημένο. Εν τούτοις δεν εφαίνετο πολύ δυσαρεστημένον, διότι έμελλε να σφαγή. Και άλλος Αμνός άμωμος, Αμνός αίρων την αμαρτίαν του κόσμου, και άλλος ατίμητος Αμνός εσφάγη… Ο μικρός απεκοιμήθη κλαίων και χαίρων.

Το απόγευμα πάλιν, αφού εψάλη η Β´ Ανάστασις κι έγινεν η Αγάπη, εξήλθαν όλοι εις την πλατείαν κι εθεώντο την πυρπόλησιν του Εβραίου. Τί άσχημος και τί ευμορφοκαμωμένος που ήτον ο Εβραίος! Είχε μίαν χύτραν ως κεφαλήν, είχε και λινάρι ως γένειον. Έφερε και ζεύγος γυαλιά (η Μόρφω τα ενθυμείτο όλα), όμοια μ᾽ εκείνα που φορεί η γραία μάμμη όταν ράπτη ή εμβαλώνη τα παλαιά ρούχά της. Είχε κι ένα σακκούλι ή πουγγί κρεμασμένον εις το αριστερόν πλευρόν του. Εφόρει μακριά, μακριά φορέματα, παρδαλά, ραβδωτά! Και αφού τον εκρέμασαν υψηλά υψηλά, έως επτά οργυιάς επάνω, ήρχισαν οι άνδρες να τον ματιάζουν, να τον τουφεκίζουν όλοι, εωσότου τον έκαυσαν.

Μετά τα μεσάνυκτα, αφού έγινεν η Ανάστασις, και ήστραψεν ο ναός όλος, ήστραψε και η πλατεία από το φώς των κηρίων, τα παιδία ήρχισαν να καίουν μετά κρότου σπίρτα και μικρά πυροκρόταλα έξω εις το πρόναον, και τινες παίδες δεκαετείς επυροβόλουν με μικρά πιστόλια, άλλοι έρριπτον εντός του ναού επί των πλακών του εδάφους τα βαρέα καρφία με τα καψύλια καταπτοούντες και σκανδαλίζοντες τας πτωχάς γραίας, αίτινες, μεθ᾽ όλον τον διωγμόν όν εκίνουν κατ᾽ αυτών την Μεγάλην Εβδομάδα κατ᾽ έτος οι επίτροποι, αξιούντες να περιορίσωσιν αυτάς εις τον γυναικωνίτην, ουχ ήττον επέμενον και παρεισέδυον εντός του ναού αριστερά, εις την μίαν κόγχην. Είς δ᾽ επίτροπος της επάνω ενορίας, άνθρωπος προοδευτικός, βλέπων ότι όλοι οι εθελονταί ψάλται, νεανίαι εικοσαετείς, εφοίτων κατά προτίμησιν εις την κάτω εκκλησίαν, εις δέ την επάνω ηναγκάζοντο να ψάλλωσιν οι ιερείς, τί εσοφίσθη; Πιάνει και αποσπά από τον γυναικωνίτην τα καφάσια, τα δικτυωτά, δι᾽ ών εφράττοντο τέως αι γυναικείαι μορφαί από της όψεως των ανδρών, και αφήνει τον γυναικωνίτην άφρακτον. Τότε διά μιάς όλοι οι ευλαβείς και μουσόληπτοι νεανίσκοι αφήκαν την κάτω εκκλησίαν έρημον ψαλτών κι έτρεξαν όλοι εις την επάνω. Είτα τα μικρά παιδία και τινες παιδίσκαι τετραετείς, με τας κομψάς ποικιλτάς λαμπάδας, ετάχθησαν ανά τον χορόν, περί τα δύο αναλόγια, και παρά το εικονοστάσιον, και ήρχισαν να θορυβώσι, να παίζωσι, να στάζωσιν εις τούς λαιμούς αλλήλων, και να τσουγκρίζωσι τα αυγά των. Και έν παιδίον εξαετές, πονηρότερον των άλλων (ήτο ο υιός της Μηλιάς της γειτόνισσας) είχε πλαστόν αυγόν εις τον κόλπον του, πωρώδη λίθον στρογγυλευμένον κοκκινοβαφή, και δι᾽ αυτού έσπαζε τα αυγά όλων των παιδιών, και τα έπαιρνε, κατά την συμφωνίαν, και τα έτρωγε. Μία παιδίσκη και είς παις, πενταετής, ήρχισαν να φιλονικώσι περί του τίνος η λαμπάδα ήτο ευμορφοτέρα. ―Όχι, η δική μου η λαμπάδα είναι καλλίτερη. ―Όχι, η δική μου. ―Εμένα ο πατέρας μ᾽ την εδιάλεξε, κι είναι πλιό καλή. ―Εμένα η μάνα μ᾽ την εστόλισε μοναχή της. ― Και ξέρει να κάμει λαμπάδες η μάνα σ᾽; ―Όχι, δέ ξέρει; Σαν τη δική σ᾽! ― Τέτοια παλιολαμπάδα! ― Ναι, παλιολαμπάδα;… να!… ― Να κι εσύ! ― Να κι άλλη μια! Και ήρχισαν να τύπτουν αλύπητα τας κεφαλάς αλλήλων με τας λαμπάδας των, εωσού έβαλαν τα κλάματα και οι δύο. Και ύστερον η μήτηρ έστρωσε την τράπεζαν εις την οικίαν, και παρέθεσε τα αυγά τα κόκκινα, το τυρί, που είχε φέρει η κουρούνα, και το αρνί το ψημένο, και τα παιδία εκάθισαν εις την τράπεζαν και ήρχισαν να τσουγκρίζουν τα αυγά των. Τί χαρά! τί αγαλλίασις!

Αλλ᾽ ο Χριστός υπεσχέθη να πίη με τούς εκλεκτούς του καινόν το γέννημα της αμπέλου εν τη βασιλεία του Πατρός Του, και οι υμνωδοί έψαλλον: «Ώ Πάσχα το μέγα και ιερώτατον, Χριστέ! δίδου ημίν εκτυπώτερον σου μετασχείν, εν τη ανεσπέρω ημέρα της βασιλείας Σου!»

Εφέτος, δηλαδή κατά το έτος εκείνο της δυστυχίας διά τα δύο ορφανά, δεν ήτο πλέον εκεί ούτε ο πατήρ των, όστις έλειπεν, ούτε η μήτηρ των, ήτις επήγε μακρύτερα ακόμη. Αντί των δύο ήτο η γηραιά μάμμη, ρογχάζουσα επί της κλίνης και γογγύζουσα. Αντί των κοκκίνων αυγών, ήσαν αι φλέγουσαι εκ του πυρετού παρειαί της. Αντί των επιχρύσων λαμπάδων, ήσαν οι δύο τρεμοσβήνοντες και βλοσυροί οφθαλμοί της. Αντί της αθώας χαράς, αντί της αφάτου ευτυχίας του παιδικού Πάσχα, ήτο η λύπη η βαρεία, η ανεπανόρθωτος συμφορά. Ευτυχώς η γρια-Κομνιανάκαινα δεν απέθανε, και ο υιός της έφθασεν απόπασχα με το γολεττί, και ήρχισε να καλλωπίζηται και να στρίβη τον μύστακα αποβλέπων εις δεύτερον γάμον. Αλλά, δια τα δύο παιδία, τάχα θα επανήρχετο πάλιν η χαρά εκείνη, θ᾽ ανέτελλεν εκ νέου γλυκεία η παιδική Πασχαλιά; Διά τον Ευαγγελινόν ίσως, διά την Μόρφω όμως ποτέ. Αύτη ησθάνετο την απουσίαν της μητρός της και ήξευρεν ότι δεν έμελλε να την επανίδη πλέον επί της γης.

Γλυκεία Πασχαλιά! η μήτηρ της χαράς! Γλυκεία μήτηρ, της Πασχαλιάς η ενσάρκωσις!

Πάσχα Ρωμέικο

Διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Πρωτοδημοσιεύτηκε στις 10 Απριλίου του 1891 στο περιοδικό «Αττικόν Μουσείον», με τον υπότιτλο «σύγχρονος ηθογραφία». Το πρώτο αθηναϊκό διήγημα του Παπαδιαμάντη, έχει ως ήρωα ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον φιλόθρησκο και φιλέορτο Κερκυραίο μπαρμπα-Πίπη, φίλο και συμπότη του συγγραφέα στα μπακάλικα του Ψυρρή.

                   Ο μπάρμπα-Πίπης, ο γηραιός φίλος μου, είχεν επτά ή οκτώ καπέλα, διαφόρων χρωμάτων, σχημάτων και μεγεθών, όλα εκ παλαιού χρόνου και όλα κατακαίνουργα, τα οποία εφόρει εκ περιτροπής μετά του ευπρεπούς μαύρου ιματίου του κατά τας μεγάλας εορτάς του ενιαυτού, οπόταν έκαμνε δύο ή τρεις περιπάτους από της μιας πλατείας εις την άλλην διά της οδού Σταδίου. Οσάκις εφόρει τον καθημερινόν κούκον του, με το σάλι του διπλωμένον εις οκτώ ή δεκαέξ δίπλας επί του ώμου, εσυνήθιζε να κάθηται επί τινας ώρας εις το γειτονικόν παντοπωλείον, υποπίνων συνήθως μετά των φίλων, και ήτο στωμύλος και διηγείτο πολλά κ' εμειδία προς αυτούς.

Όταν εμειδία ο μπάρμπα-Πίπης, δεν εμειδίων μόνον αι γωνίαι των χειλέων, αι παρειαί και τα ούλα των οδόντων του, αλλ' εμειδίων οι ιλαροί και ήμεροι οφθαλμοί του, εμειδία στίλβουσα η σιμή και πεπλατυσμένη ρις του, ο μύσταξ του ο ευθυσμένος με λεβάνταν και ως διά κολλητού κηρού λελεπτυσμένος, και το υπογένειόν του το λευκόν και επιμελώς διατηρούμενον, και σχεδόν ο κούκος του ο στακτερός, ο λοξός κ' επικληνής προς το ους, όλα παρ' αυτώ εμειδίων. Είχε γνωρίσει πρόσωπα και πράγματα εν Κερκύρα· όλα τα περιέγραφε μετά χάριτος εις τους φίλους του. Δεν έπαυσε ποτέ να σεμνύνεται δια την προτίμησιν την οποίαν είχε δείξει αείποτε διά την Κέρκυραν ο βασιλεύς, και έζησεν αρκετά διά να υπερηφανευθή επί τη εκλογή, ην έκαμε της αυτής νήσου προς διατριβήν “η εφτακρατόρισσα της Αούστριας”. Ενθυμείτο αμυδρώς τον Μουστοξύδην, μα δόττο, δοτίσσιμο κε ταλέντο! Είχε γνωρίσει καλώς τον Μάντζαρον, μα γαλαντουόμο! τον Κερκύρας Αθανάσιον, μα μπράβο! τον Σιορπιέρρο, κε γκράν φιλόζοφο! Το τελευταίον όνομα έδιδεν εις τον αοίδιμον Βράϊλαν, διά τον τίτλον ον του είχαν απονείμει, φαίνεται οι Άγγλοι. (Sir Pierro = Sir Peter).

Είχε γνωρίσει επίσης τον “Σόλωμο” (κε ποέτα!), του οποίου απεμνημόνευε και στίχους τινάς, απαγγέλων αυτούς κατά το εξής υπόδειγμα:

Ωσάν τη σπίθα κρουμμένη στη στάχτη

πού εκρουβόταν για μας λευτεριά;

Εισέ πάσα μέρη πετιέται κι' ανάφτει

και σκορπιέται σε κάθε μεριά.

Ο μπάρμπα-Πίπης έλειπεν υπέρ τα είκοσιν έτη εκ του τόπου της γεννήσεώς του. Είχε γυρίσει κόσμον κ' έκαμεν εργασίας πολλάς. Έστειλέ ποτε και εις την Παγκόσμιον Έκτεσι, διότι ήτο σχεδόν αρχιτέκτων, και είχε μάλιστα και μίαν ινβεντσιόνε. Εμίσει τους πονηρούς και τους ιδιοτελείς, εξετίμα τον ανθρωπισμόν και τη τιμιότητα. Απετροπιάζετο τους φαύλους.

«Ιλ τραδιτόρε νον α κομπασσιόν» -ο απατεώνας δεν έχει λύπηση. Ενίοτε πάλι εμαλάττετο κι εδείκνυε συγκατάβασιν εις τας ανθρωπίνας ατελείας. «Ουδ' η γης αναμάρτητος -άγκε λα τέρρα νον ε ιμπεκκάμπιλε.» Και ύστερον, αφ' ου η γη δεν είναι, πώς θα είναι ο Πάπας; Όταν του παρετήρει τις ότι ο Πάπας δεν εψηφίσθη ιμπεκκάμπιλε, αλλά ινφαλίμπιλε, δεν ήθελε ν' αναγνωρίσει την διαφοράν.

Δεν ήτο άμοιρος και θρησκευτικών συναισθημάτων. Τας δύο ή τρεις προσευχάς, ας ήξευρεν τας ήξευρεν ελληνιστί. «Τα πατερμά του ήξευρε ρωμέϊκα». Έλεγεν: «Άγιος, άγιος, άγιος κύριος Σαβαώθ... ως ε ν ά ν τ ι ο ς υψίστοις». Όταν με ερώτησε δις ή τρις τι σημαίνει τούτο, το ως ε ν ά ν τ ι ο ς, προσεπάθησα να διορθώσω και εξηγήσω το πράγμα. Αλλά μετά δύο ή τρεις ημέρας υποτροπιάζων πάλιν έλεγεν: «Άγιος, άγιος, άγιος... ως ε ν ά ν τ ι ο ς υψίστοις!»

Εν μόνον είχεν ελάττωμα, ότι εμίσει αδιαλλάκτως παν ό,τι εκ προκαταλήψεως εμίσει και χωρίς ν' ανέχηται αντίθετον γνώμην ή επιχείρημα. Πολιτικώς κατεφέρετο πολύ κατά των Άγγλων, θρησκευτικώς δε κατά των Δυτικών.Δεν ήθελε ν' ακούση το όνομα του Πάπα, και ήτο αμείλικτος κατήγορος του ρωμαϊκού κλήρου...

Την εσπέραν του Μεγάλου Σαββάτου του έτους 1889 περί ώραν ενάτην, γερόντιόν τι ευπρεπώς ενδεδυμένον, καθόσον ηδύνατο να διακρίνη τις εις το σκότος, κατήρχετο την απ' Αθηνών είς Πειραιά άγουσαν, την αμαξιτήν. Δεν είχεν ανατείλει ακόμη η σελήνη, και ο οδοιπόρος εδίσταζε ν' αναβή υψηλότερον, ζητών δρόμον μεταξύ των χωραφίων. Εφαίνετο μη γνωρίζων καλώς τον τόπον. Ο γέρων θα ήτο ίσως πτωχός, δεν θα είχε 50 λεπτά δια να πληρώση το εισιτήριον του σιδηροδρόμου ή θα τα είχε κι έκαμνεν οικονομίαν.

Αλλ' όχι δεν ήτο πτωχός, δεν ήτο ούτε πλούσιος, είχε διά να ζήση. Ήτο ευλαβής και είχε τάξιμο να καταβαίνη κατ' έτος το Πάσχα πεζός εις τον Πειραιά, ν' ακούη την Ανάστασιν εις τον Άγιον Σπυρίδωνα και όχι εις άλλην Εκκλησίαν, να λειτουργήται εκεί, και μετά την απόλυσιν ν' αναβαίνη πάλιν πεζός εις τας Αθήνας.

Ήτο ο μπάρμπα-Πίπης, ο γηραιός φίλος μου, και κατέβαινεν εις τον Πειραιά διά ν' ακούση το Χριστός ανέστη εις τον ναόν του ομωνύμου και προστάτου του, διά να κάμη Πάσχα ρωμέϊκο κι ευφρανθή η ψυχή του.

Και όμως ήτο... δυτικός!

Ο μπάρμπα-Πίπης, Ιταλοκερκυραίος, απλοϊκός, Ελληνίδος μητρός, Έλλην την καρδίαν, και υφίστατο άκων ίσως, ως και τόσοι άλλοι, το άπειρον μεγαλείον και την άφατον γλυκύτητα της εκκλησίας της ελληνικής. Εκαυχάτο ότι ο πατήρ του, όστις ήτο στρατιώτης του Ναπολέοντος Α' «είχε μεταλάβει ρωμέϊκα» όταν εκινδύνευσε ν' αποθάνη, εκβιάσας μάλιστα προς τούτο, διά τινων συστρατιωτών του, τον ιερέα τον αγαθόν. Και όμως όταν, κατόπιν τούτων, φυσικώς, του έλεγε τις: «Διατί δεν βαπτίζεσαι μπάρμπα-Πίπη;» η απάντησίς του ήτο ότι άπαξ εβαπτίσθη, και ότι ευρέθη εκεί.

Φαίνεται ότι οι Πάπαι της Ρώμης με την συνήθη επιτηδείαν πολιτικήν των, είχον αναγνωρίσει εις τους Ρωμαιοκαθολικούς των Ιονίων νήσων τινά των εις τους Ουνίτας απονεμομένων προνομίων, επιτρέψαντες αυτοίς να συνεορτάζωσι μετά των ορθοδόξων όλας τας εορτάς. Αρκεί να προσκυνήση τις την εμβάδα του Ποντίφηκος· τα λοιπά είναι αδιάφορα.

Ο μπάρμπα-Πίπης έτρεφε μεγίστην ευλάβειαν προς τον πολιούχον Αγιον της πατρίδος του και προς το σεπτόν αυτού λείψανον. Επίστευεν εις το θαύμα το γενόμενον κατά των Βενετών, τολμησάντων ποτέ να ιδρύσωσιν ίδιον θυσιαστήριον εν αυτώ τω ορθοδόξω ναώ, (il santo Spiridion ha fatto questo caso), ότε ο Άγιος επιφανείς νύκτωρ εν σχήματι μοναχού, κρατών δαυλόν αναμμένον, έκαυσεν ενώπιον των απολιθωθέντων εκ του τρόμου φρουρών το αρτιπαγές αλτάρε. Αφού ευρίσκετο μακράν της Κερκύρας, ο μπάρμπα-Πίπης ποτέ δεν θα έστεργε να εορτάση το Πάσχα μαζί με τσου φράγκους.

Την εσπέραν λοιπόν εκείνην του Μεγάλου Σαββάτου, ότε κατέβαινεν εις Πειραιά πεζός, κρατών εις την χείρα τη λαμπάδα του, ην έμελλε ν' ανάψη κατά την Ανάστασιν, μικρόν πριν φθάση εις τα παραπήγματα της μέσης οδού, εκουράσθη και ηθέλησε να καθίση επ' ολίγον ν' αναπαυθή. Εύρεν υπήνεμον τόπον έξωθεν μιας μάνδρας, εχούσης και οικίσκον παρά την μεσημβρινήν γωνίαν, κ' εκεί εκάθησεν επί των χόρτων, αφού επέστρωσε το εις πολλάς δίπλας γυρισμένο σάλι του. Έβγαλεν από την τσέπην την σπιρτοθήκην του, ήναψε σιγαρέττον κ' εκάπνιζεν ηδονικώς.

Εκεί ακούει όπισθέν του ελαφρόν θρουν ως βημάτων επί παχείας χλόης και, πριν προφθάση να στραφή να ίδη, ακούει δεύτερον κρότον ελαφρότερον. Ο δεύτερος ούτος κρότος του κάστηκε ότι ήτον ως ανυψουμένης σκανδάλης φονικού όπλου.

Εκείνην την στιγμήν είχε λαμπρυνθή προς ανατολάς ο ορίζων, και του Αιγάλεω αι κορυφαί εφάνησαν προς μεσημβρίαν λευκάζουσαι. Η σελήνη, τετάρτην ημέραν άγουσα από της πανσελήνου, θ' ανέτελλε μετ' ολίγα λεπτά. Εκεί όπου έστρεψε την κεφαλήν προς τα δεξιά, εγγύς της βορειανατολικής γωνίας του αγροτικού περιβόλου, όπου εκάθητο, του κάστηκε, ως διηγείτο αργότερα ο ίδιος, ότι είδε ανθρωπίνην σκιάν, εις προβολήν τρόπον τινά ισταμένην και τείνουσαν εγκαρσίως μακρόν τι ως ρόπαλον ή κοντάριον προς το μέρος αυτού. Πρέπει δε να ήτο τουφέκιον.

Ο μπάρμπα-Πόπης ενόησεν αμέσως τον κίνδυνον. Χωρίς να κινηθή άλλως από την θέσιν του, έτεινε την χείρα προς τον άγνωστον κι έκραξεν εναγωνίως·

- Φίλος! Καλός! μη ρίχνεις...

Ο άνθρωπος έκαμε μικρόν κίνημα οπισθοδρομήσεως, άλλά δεν επανέφερεν το όπλον εις ειρηνικήν θέσιν,ουδέ καταβίβασε την σκανδάλην.

- Φίλος! και τι θέλεις εδώ; ηρώτησε με απειλητικήν φωνήν.

- Τι θέλω; επανέναβεν ο μπάρμπα-Πίπης. Κάθουμαι να φουμάρο το τσιγάρο μου.

- Και δεν πας αλλού να το φουμάρεις, ρε; απήντησεν αναιδώς ο άγνωστος. Ηύρες τον τόπο, ρε, για να φουμάρης το τσιγάρο σου!

- Και γιατί; επανέλαβεν ο μπάρμπα-Πύπης. Τι σας έβλαψα;

- Δεν ξέρω 'γω απ' αυτά, είπεν οργίλως ο αγρότης· εδώ είναι αποθήκη, έχει χόρτα, έχει κι' άλλα πράματα μέσα. Μόνον κότες δεν έχει, προσέθηκε μετά σκληρού σαρκασμού. Εγελάστηκες.

Ήτο πρόδηλον ότι είχεν εκλάβει τον γηραιόν φίλον μου ως ορνιθοκλόπον, και διά να τον εκδικηθή του έλεγεν ότι τάχα δεν είχεν όρνιθας, ενώ κυρίως ο αγρονόμος διά τάς όρνιθάς του θα εφοβήθη και ωπλίσθη με την καραβίναν του.

Ο μπάρμπα-Πίπης εγέλασε πικρώς προς τον υβριστικόν υπαινιγμόν.

- Συ εγελάστηκες, απήντησεν· εγώ κόττες δεν κλέφτω, ούτε λωποδύτης είμαι· εγώ πηγαίνω στον Πειραιά ν' ακούσω Ανάσταση στον Άγιο Σπυρίδωνα.

Ο χωρικός εκάγχασε.

- Στον Περαία; στον Άη-Σπυρίδωνα; κι' από πού έρχεσαι;

- Απ' την Αθήνα.

- Απ' την Αθήνα; και δεν έχει εκεί εκκλησίες, ν' ακούσης Ανάσταση;

- Έχει εκκλησίες, μα εγώ το έχω τάξιμο, απήντησεν ο μπάρμπα-Πίπης.

Ο χωρικός εσιώπησε προς στιγμήν· είτα επανέλαβε·

- Να φχαριστάς, καημένε...

Και τότε μόνον κατεβίβασε την σκανδάλην και ώρθωσε το όπλον προς τον ώμον του.

- Να φχαριστάς, καημένε, την ημέρα που ξημερώνει αύριον, ει δε μη, δεν τώχα για τίποτες να σε ξαπλώσω δω χάμου. Τράβα τώρα!

Ο γέρων Κερκυραίος είχεν εγερθή και ητοιμάζετο να απέλθη, αλλά δεν ηδυνήθη να μη δώση τελευταίαν απάντησιν.

- Κάνεις άδικα και συχωρεμένος νάσαι που με προσβάλλεις, είπε. Σ' ευχαριστώ ως τόσο που δε μ' ετουφέκισες, αλλά νον βα μπένε...δεν κάνεις καλά να με παίρνης για κλέφτη. Εγώ είμαι διαβάτης, κι επήγαινα, σου λέω, στον Πειραιά.

- Έλα, σκόλα, σκόλα τώρα, ρε...

Και ο χωρικός στρέψας την ράχιν εισήλθεν ανατολικώς διά της θύρας του περιβολίου, κι έγινεν άφαντος.

Ο γέρων φίλος μου εξηκολούθησε τον δρόμον του.

Το συμβεβηκός τούτο δεν ημπόδισε τον μπάρμπα-Πίπην να εξακολουθή κατ' έτος την ευσεβή του συνήθειαν, να καταβαίνει πεζός εις τον Πειραιά, να προσέρχηται εις τον Άγιον Σπυρίδωνα και να κάμη Πάσχα ρωμέϊκο.

Εφέτος το μισοσαράκοστον μοι επρότεινεν, αν ήθελα να τον συνοδεύσω εις την προσκύνησίν του ταύτην. Θα προσεχώρουν δε εις την επιθυμίαν του, αν από πολλών ετών δεν είχα την συνήθειαν να εορτάζω εκτός του Άστεως το Άγιον Πάσχα.

Το Πάσχα

Άρθρο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Δημοσιεύτηκε στις 6 Μαΐου 1888, ανήμερα την Κυριακή του Πάσχα, στην εφημερίδα «Εφημερίς» των Αθηνών.

«Αναστάσεως ημέρα και λαμπρυνθώμεν... Πάσχα το τερπνόν, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα. Πάσχα πανσεβάσμιον ημίν ανέτειλε. Πάσχα, εν χαρά αλλήλους περιπτυξώμεθα...Ω Πάσχα, λύτρον λύπης. Πάσχα άμωμον, Πάσχα μέγα, Πάσχα το πύλας ημίν του παραδείσου ανοίξαν. Πάσχα πάντας αγιάζον πιστούς...»

Δια τοιούτων στιχηρών, εξ ων αναπέμπεται ευφροσύνη και αγαλλίασις ανεκλάλητος, η Εκκλησία υμνεί και πανηγυρίζει την Ανάστασιν του Σωτήρος. Η λέξις Πάσχα επενεργεί μαγικώτατα επί των οσίων υμνογράφων και λησμονούσιν επί βραχύ το αυστηρόν και μελαγχολικόν κάλλος, όπερ χαρακτηρίζει τας εμπνεύσεις των προ της απαλής και Λυδικής, ως ειπείν, αρμονίας, ήτις αυτόματος διαχέεται από των ιερών αυτών φορμίγγων επί τω τρισμεγίστω αγγέλματι. Η Εκκλησία, αποβάλλουσα την πένθιμον περιβολήν, ενδύεται λευκήν και φεγγοβόλον στολήν, ως αν αντανακλά επ’ αυτής η λευκότης και η λάμψις του αγγέλου, του αποκυλίσαντος τον λίθον του μνημείου.

Τα ανήλια βάθη, οι ζοφεροί θόλοι των χριστιανικών ναών, διαυγάζονται ως εν ημέρα ανεσπέρου φωτός, και τα άνθη τα εύοσμα και δροσόεντα, άτινα από των λειμώνων και των κήπων μετηνέχθησαν, όπως στολίσωσι την επιτάφιον σινδόνα του Σωτήρος, τηρούσιν έτι της ραδινής των χάριτος, των κοσμικών των θελγήτρων τα ίχνη εν τη τεθολωμένη υπό του λιβάνου ατμοσφαίρα των ναών. Και η Εκκλησία καταπέμπει την ευχήν αυτής την αναστάσιμον κατά την ημέραν ταύτην εν γλώσση αλλοία ή η συνήθης· εν γλώσση πλήρει παιδικών, θα ελέγομεν, σκιρτημάτων και παιδικής συγκαταβάσεως. Εις την μεγάλην ευωχίαν της Αναστάσεως προσκαλεί πάντας, παρόντας και απόντας, νηστεύσαντας και μη νηστεύσαντας, πιστούς και απίστους, και τους φέροντας ένδυμα γάμου και τους αγοραίον περιβαλλομένους ιμάτιον. Ω μέθη της Νύμφης επί τη ανακτήσει του Νυμφίου, ω μέθη τρισαγία και ανερμήνευτος!

Την υψηλήν ταύτην μέθην συναισθάνεται εν τη καρδία αυτού ο ελληνικός λαός, ως ουδείς άλλος λαός. Ουδεμία άλλη χριστιανική εορτή κατέχει παρ’ αυτώ την θέσιν της εορτής του Πάσχα. Οι Δυτικοί έχουσι τα Χριστούγεννα. Ημείς έχομεν την Ανάστασιν. Αύτη είναι η βασίλισσα των εορτών, η πανήγυρις των πανηγύρεων ημών. Οι Δυτικοί εορτάζουσι την γέννησιν του Χριστού εν πλούτω τρυφερών και ωραίων εθίμων, εν οικογενειακή συνενώσει και τέρψεσιν ανθρώπων από καιρού συνωκειωμένων προς τον πολιτισμόν.

Αλλά του ελληνικού γένους η Λαμπρή ανατέλλει και δύει, εν θορυβώδει διαχύσει και υπερτάτη αγαλλιάσει ανθρώπων, οίτινες εις τας φλέβας των τηρούσιν έτι ρανίδας τινάς του αίματος των αγρίων και ατιθάσων και υπό του έρωτος της ελευθερίας βαυκαλωμένων πατέρων μας. Αρματωλικαί συνήθειαι, αγρία ποίησις πληρούσιν εκείνην. Βαρύς χειμών επικάθηται της φύσεως, γογγύζει ο βορράς και πίπτουσιν αι χιόνες, και τα καλά Χριστούγεννα συσπειρούνται πέριξ της σπινθηροβολούσης εστίας.

Αλλά πόσον διάφορον εικόνα παριστά η φύσις παρ’ ημίν, όταν οι κώδωνες των εκκλησιών εξαγγέλλωσι χαρμοσύνως την Ανάστασιν! Το έαρ συνεορτάζει μετά της Εκκλησίας, η φύσις συναγάλλεται μετά της πίστεως. Οι θύμοι των ορέων μοσχοβολούσιν, ο σμαράγδινος μανδύας των πεδιάδων ανακινείται ηρέμα υπό της ζεφυρίτιδος αύρας και στίλβει διακέντητος εκ λευκανθέμων, αι ευωδίαι των εσπεριδοειδών βυθίζουσι τας ψυχάς εις μυστικάς εκστάσεις, τα ρόδα τα εφήμερα, τα αιώνια ρόδα, ξανθά, λευκά, ωχρά, πορφυρά, διηγούνται την δόξαν του Κυρίου. Η Άνοιξις, ως άλλη μυροφόρος, ως της Μαγδαληνής Μαρίας αδελφή, κηρύσσει δια μυρίων στομάτων ότι «εώρακε τον Κύριον”. Δεύτε, εξέλθωμεν των σκοτεινών θόλων των ναών, οίτινες δεν αφήνουσι την χαράν μας να εκραγή ακράτητος. Δεύτε, υμνήσωμεν τον Κύριον υπό τον σαπφείρινον και αστερόεντα θόλον του ουρανού και λάβωμεν το φως το ανέσπερον και αναμείνωμεν τα πρώτα μειδιάματα της κροκοπέπλου Ηούς.

Τοιαύτην ώραν ο Κύριος ανέστη, «ζωήν τοις εν τοις μνήμασι χαρισάμενος”. Εις ημάς, τους εν τω βίω, ας χαρίση ζωήν ζωής! Χριστός ανέστη! Συναθροισθώμεν πέριξ του οβελισθέντος αμνού και συνοδεύσωμεν την όπτησιν αυτού, εντέχνως στρεφομένου επί της ανθρακιάς δια του κρότου των πυροβόλων. Η πυρίτις έστω το σύμβολον της Αναστάσεως και το φίλημα έστω το σύμβολον της Αγάπης. Δεν εννοούμεν την λάμψιν της Αναστάσεως άνευ της γλώσσης του τρομπονίου· και η αγάπη χωρίς φιλήματος είναι το άνθος άνευ του αρώματος.

Ούτως υποδέχεται και ούτως αντιλαμβάνεται της εορτής του Πάσχα ο ελληνικός λαός. Αυτά τα ονόματα, δι’ ων υποδηλούται το Πάσχα, χρησιμεύουσιν, όπως εμπνέωσιν εις αυτόν ενθουσιασμόν και εξαίρωσιν εις κόσμους ονείρων, ως εν ουδεμιά άλλη εορτή. Όταν λέγη Ανάστασις ο ελληνικός λαός, κρυφία τις χορδή αναπαλλομένη εις τα μυχιαίτατα της καρδίας του, υπενθυμίζει εις αυτόν και του Γένους την ανάστασιν, και ο Χριστός και η Πατρίς συναντώνται εν αυτώ ισοπαθείς και ισόθεοι. Και όταν λέγη Αγάπη ο ελληνικός λαός, εκφωνεί την γλυκυτάτην των λέξεων, ήτις κατ’ εξοχήν τονιζομένη εν τω Ευαγγελίω, και ανακηρυσσομένη εν τη διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου, παρέμεινεν εν τη γλώσση του το κατ’ εξοχήν περιπαθές και εγκάρδιον ρήμα, δι’ ου εκφράζει πάσαν στοργήν και πάντα έρωτα και πάσαν αφοσίωσιν. Και νομίζει τις, ότι ο ημέτερος λαός κατ’ εξοχήν ησθάνθη και απεδέχθη και επραγματοποίησε το κήρυγμα της Αγάπης, ως φέρεται εν τη προς Κορινθίους επιστολή του Αποστόλου. «Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται· η αγάπη ου ζηλοί· η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία· πάντα στέγει, πάντα ελπίζει, πάντα πιστεύει, πάντα υπομένει”.

Ευνόητον δε ότι, όπως λάβη τις αγνήν ιδέαν περί του τρόπου καθ’ ον προσδεχόμεθα, κατανοούμεν και εορτάζομεν την Ανάστασιν, δέον να ευρεθή κατά την ημέραν της σήμερον μακράν της πρωτευούσης, ένθα, φυσικώ τω λόγω, ο βίος δεν δύναται να παράσχη τοιαύτας απολαύσεις. Αληθής και ανόθευτος Λαμπρή ανατέλλει δια τους κατοίκους των επαρχιών, των πόλεων, των κωμοπόλεων, των χωρίων, όπου διασώζονται καθαρώτερον και εκδηλούνται εμφανέστερον του εθνικού βίου τα ήθη και έθιμα.

Εκεί αι γλυκύταται παραδόσεις, εκεί αι ελληνικώταται συνήθειαι, η χριστιανικωτέρα πίστις και η ευαγγελικωτέρα χαρά συνενούνται και αναφαίνονται επί πάντων και υπό πάντων ακολουθούνται απροσποιήτως και απερίττως· εκεί και άκων τις καθίσταται χριστιανός και εορτάζει την Ανάστασιν και την Αγάπην. 

Η απόβαση των 33 Πατριωτών στην Ουρουγουάη

Στις 19 Απριλίου 1825, 33 εξόριστοι ουρουγουανοί πατριώτες αποβιβάστηκαν στην ανατολική όχθη του ποταμού Ρίο ντε λα Πλάτα και ξεκίνησαν τον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας τους από τον πορτογαλικό ζυγό. Το γεγονός τιμάται κάθε χρόνο στην Ουρουγουάη ως εθνική εορτή.

Από το 1807 έως το 1816 η περιοχή της σημερινής Ουρουγουάης κατακτήθηκε πρώτα από τους Άγγλους, στη συνέχεια από τους Ισπανούς και στο τέλος από τους Πορτογάλους. Οι τελευταίοι εκδίωξαν τον τοπικό ήρωα Χοσέ Χερβάσιο Αρτίγας, ο οποίος κατέφυγε στην Παραγουάη κι ενσωμάτωσαν την περιοχή στη Βραζιλία, που ήταν κτήση τους.

Μετά την ανεξαρτησία της Βραζιλίας από την Πορτογαλία το 1825, οι Ουρουγουανοί αναθάρρησαν και επιδίωξαν τη δική τους ανεξαρτησία. Έτσι, τη νύχτα της 19ης Απριλίου 1825, 33 ουρουγουανοί μαχητές υπό τον Χουάν Αντόνιο Λαβαλέχα (φίλο και συνοδοιπόρο του Αρτίγας) διέσχισαν τον ποταμό Ρίο ντε λα Πλάτα από την πλευρά της Αργεντινής και αποβιβάστηκαν στην ανατολική όχθη του. Εκεί, ορκίστηκαν στη σημαία τους να εκδιώξουν τους Βραζιλιάνους από την πατρίδα τους.

Τέσσερις μήνες αργότερα, στις 25 Αυγούστου 1825, κήρυξαν την ανεξαρτησία της πατρίδας τους από τη Βραζιλία. Ακολούθησε ο πόλεμος Αργεντινής - Βραζιλίας (1825-1828) και τελικά στις 28 Αυγούστου 1828 η Βραζιλία αναγνώρισε επισήμως την ανεξαρτησία της Ουρουγουάης.

Λόρδος Βύρων 

Άγγλος ποιητής, ηγετική μορφή του ρομαντισμού κι ένας από τους πιο ένθερμους φιλέλληνες, που έδωσε τη ζωή του για την ελευθερία της Ελλάδας.

Ο Λόρδος Βύρων, όπως είναι γνωστός στη χώρα μας ο Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον, 6ος Βαρώνος Μπάιρον (George Gordon Byron, 6th Baron Byron), γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1788 στο Λονδίνο και καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια.

Από μικρός αγαπούσε τη μελέτη, διάβασε πολλά βιβλία, σπούδασε σε ανώτερα αγγλικά κολέγια, έμαθε να μιλά τα ελληνικά και τα λατινικά και ταξίδευε πολύ. Σε ηλικία 21 χρόνων έγινε βουλευτής και πολλές φορές βρέθηκε αντίθετος με τους άλλους λόρδους, διότι έδειχνε ενδιαφέρον για τα ζητήματα της εργατικής τάξης.

Το 1809 ταξίδεψε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Επισκέφθηκε την Πάτρα, την Πρέβεζα, τη Νικόπολη, την Άρτα, τα Γιάννενα κι έφθασε ως το Τεπελένι, όπου τον φιλοξένησε ο Αλή Πασάς. Ξαναγύρισε στην Πάτρα, πήγε στο Αίγιο, στους Δελφούς, στη Λιβαδειά, στην Αθήνα, όπου έμεινε δυο μήνες και ύστερα στην αρχαία Τροία και την Κωνσταντινούπολη.

Ο Βύρων, με την ποιητική του ευαισθησία, καταμαγεύθηκε από τις ελληνικές φυσικές ομορφιές και τα αρχαία ερείπια. Ενώ ταξίδευε, έγραφε θαυμάσια ποιήματα, που καθρέφτιζαν την καλλιτεχνική του συγκίνηση. Στο μεγάλο του ποιητικό έργο, που έχει τον τίτλο «Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ», δίνει ωραιότατες περιγραφές της Ηπείρου. Ξεχωριστή θέση έχει ένα ποίημα, όπου περιγράφει μία θύελλα, που τον βρήκε στη Ζίτσα της Ηπείρου.

Στο Σούνιο εμπνεύσθηκε το ποίημα «Νησιά της Ελλάδας», όπου περιγράφει τις εντυπώσεις του και από την αρχαία Τροία. Ο ελληνολάτρης ποιητής αγανάχτησε από τα βάθη της ψυχής του από το ανοσιούργημα του Έλγιν, που έκλεψε από την Ακρόπολη τα μαρμάρινα καλλιτεχνήματα κι έγραψε το ποίημα «Η κατάρα της Αθήνάς». Άλλα ποιήματά του ήταν η «Νύμφη της Αβύδου», τα «Τούρκικα παραμύθια» και ο «Δον Ζουάν», ίσως η κορυφαία ποιητική δημιουργία. Ο Βύρων με τα ποιητικά του αυτά έργα έγινε διάσημος στην Αγγλία, ενώ η παγκόσμια φήμη του όλο και μεγάλωνε.

Ο Βύρων ήταν όμορφος άνδρας με πυκνά πυρόξανθα σγουρά μαλλιά και ωραίο παράστημα, αν και λίγο κουτσός από το δεξί του πόδι. Οι ερωτικές του περιπέτειες άφησαν εποχή στο Λονδίνο και η περιφρόνησή του για τις κοινωνικές συμβάσεις δημιούργησαν μικρά και μεγάλα σκάνδαλα. Από τον σύντομο γάμο του με την Αναμπέλα Μίλμπανκ απέκτησε μία κόρη, την Άντα Λάβλεϊς, μετέπειτα διάσημη μαθηματικό, που θεωρείται από τους πρωτοπόρους της πληροφορικής. Από τη σχέση του με την Κλερ Κλέμοντ, απέκτησε και μία δεύτερη κόρη, την Κλάρα Αλέγκρα, η οποία πέθανε σε ηλικία πέντε χρονών.

Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, ο Βύρων, που με το ποίημά του «Προφητεία του Δάντη» είχε καταδικάσει τα τυραννικά καθεστώτα και είχε εκφράσει τη συμπάθειά του για τους απελευθερωτικούς αγώνες των λαών, έδειξε αμέσως το ενδιαφέρον του. Το 1823 έγινε μέλος του «Φιλελληνικού Κομιτάτου», ενός συλλόγου από άγγλους φιλελευθέρους και φιλέλληνες, που είχαν σκοπό να ενισχύσουν τους έλληνες επαναστάτες. «Αποφάσισα να πάω στην Ελλάδα. Είναι το μοναδικό μέρος, όπου δοκίμασα πραγματική ευχαρίστηση. Αν είμαι ποιητής το χρωστώ στον αέρα της Ελλάδας» έγραφε σε κάποιον φίλο του.

Στις 3 Αυγούστου 1823 έφθασε στο Αργοστόλι. Οι Έλληνες τότε ήταν διχασμένοι κι αυτό πίκραινε τον ευαίσθητο και φλογερό νέο. Περίμενε μήπως πάψουν οι διχόνοιες, αλλά του κάκου. Έχοντας διορισθεί αντιπρόσωπος του «Φιλελληνικού Κομιτάτου», μοίρασε στους επαναστάτες τα εφόδια, που του έστειλαν από το Λονδίνο. Από δικά του χρήματα έστειλε στο Μαυροκορδάτο 4.000 λίρες για τη συντήρηση του στόλου.

Στις 5 Ιανουαρίου 1824 έφθασε στο Μεσολόγγι, όπου οι αγωνιζόμενοι Έλληνες τον υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό. Εκεί συνεργάσθηκε με άλλους ξένους εθελοντές και με δικά του έξοδα οργάνωσε το στρατό και φρόντισε για την οχύρωση του Μεσολογγίου. Στις 25 Ιανουαρίου η κυβέρνηση τον αναγνώρισε αρχιστράτηγο. Οι κόποι του, όμως, για την οργάνωση του στρατού και για τη συμφιλίωση των οπλαρχηγών, καθώς και το κακό κλίμα, υπέσκαψαν την υγεία του.

Στις 9 Απριλίου έπεσε στο κρεβάτι με δυνατό πυρετό. Παραμιλούσε διαρκώς, αλλά και τότε ακόμα παρακινούσε τους Έλληνες να συμφιλιωθούν, για να πετύχουν την απελευθέρωσή τους. Τα χαράματα της 19ης Απριλίου 1824, Δευτέρα του Πάσχα, άφησε την τελευταία του πνοή στο Μεσολόγγι, σε ηλικία 36 χρονών. Τα τελευταία του λόγια του ήταν για την Ελλάδα: «Της έδωσα τον καιρό, την υγεία μου, την περιουσία μου, και τώρα της δίνω τη ζωή μου. Τι μπορούσα να κάνω περισσότερο;»

Ο θάνατός του άπλωσε βαρύ πένθος σ’ όλους τους αγωνιζόμενους Έλληνες. Άνδρες και γυναίκες έκλαψαν σαν πραγματικό αδελφό και προστάτη τον Βύρωνα, που έγινε σύμβολο του πατριωτισμού και ανακηρύχθηκε εθνικός ήρωας. Μετά την κηδεία του στο Μεσολόγγι η σορός του μεταφέρθηκε στο Λονδίνο. Τις μέρες εκείνες ο Διονύσιος Σολωμός έγραψε ένα μεγάλο ποίημα («Εις το θάνατο του Λορδ Μπάιρον») χαρισμένο στο μεγάλο αυτό λάτρη της Ελλάδας, που αρχίζει μ’ αυτούς τους στίχους: 

Λευθεριά, για λίγο πάψε

Νά χτυπάς με το σπαθί·

Τώρα σίμωσε καί κλάψε

Εις του Μπάιρον το κορμί·

Οι Έλληνες μετά την απελευθέρωση τίμησαν τον Βύρωνα και του έκαμαν άγαλμα, που υψώνεται στο Ζάππειο, στη γωνία που βλέπει προς την Ακρόπολη και παριστάνει τον φιλέλληνα κοντά σε μια γυναίκα –την Ελλάδα– που τον στεφανώνει. Το όνομα του Βύρωνα δόθηκε και στο συνοικισμό προσφύγων, που ιδρύθηκε στην Αθήνα, πάνω από το Παγκράτι και σήμερα αποτελεί τον Δήμο Βύρωνα

Κάρολος Δαρβίνος

Άγγλος φυσιοδίφης, που επέφερε επαναστατικές αλλαγές στην ανθρώπινη γνώση με τη θεωρία του για τη βιολογική εξέλιξη μέσω της φυσικής επιλογής. 

Άγγλος φυσιοδίφης, που επέφερε επαναστατικές αλλαγές στην ανθρώπινη γνώση με τη θεωρία του για τη βιολογική εξέλιξη μέσω της φυσικής επιλογής.

Ο Κάρολος Δαρβίνος, όπως είναι γνωστός στην Ελλάδα ο Τσαρλς Ρόμπερτ Ντάργουιν (Charles Robert Darwin), γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1809 στο Σρούσμπερι της Δυτικής Αγγλίας. Ήταν γιος του γιατρού Ρόμπερτ Ντάργουιν και της Σουζάνας Γουέτζγουντ, κόρης του περίφημου αγγειοπλάστη Τζοσάια Γουέτζγουντ.

Η διανοητική ανάπτυξη του μικρού Κάρολου υπήρξε αργή. Στο σχολείο ήταν μέτριος μαθητής, ενώ στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, όπου τον έστειλαν το 1825 για να σπουδάσει γιατρός, απέτυχε. Η περιγραφή των ασθενειών τού προκαλούσε ρίγος, όπως έλεγε, ενώ οι εγχειρίσεις χωρίς αναισθησία έθιγαν την ευαισθησία του.

Δύο χρόνια αργότερα άρχισε να σπουδάζει θεολογία στο Κέιμπριτζ για να γίνει παπάς. Λίγο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, του έγινε μία πρόσκληση να συνοδεύσει μία εξερευνητική αποστολή, με στόχο να καταγράψει τα ζωικά είδη στα νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου και στη Γη του Πυρός. Για κάθε μέρα από το 1832 έως το 1836 κρατούσε ειδικό ημερολόγιο και μετά το τέλος του ταξιδιού, άρχισε τις συγκριτικές μελέτες. Από το 1839 έως το 1846 πραγματοποίησε γεωλογικές παρατηρήσεις στις Άνδεις της Χιλής και βιολογικές παρατηρήσεις στα νησιά Γκαλάπαγκος.

Το 1859 δημοσίευσε τα πορίσματά του στο βιβλίο «Η προέλευση των ειδών», υποστηρίζοντας ότι τα είδη του ζωικού βασιλείου δεν παραμένουν αμετάβλητα, όπως υποστήριζε ο Αριστοτέλης, αλλά έχουν κοινή καταγωγή και μέσω της φυσικής επιλογής εξελίσσονται με την πάροδο των χιλιετιών.

Η θέση αυτή δημιούργησε έντονες αντιδράσεις από την πρώτη στιγμή, όχι μόνο από την επιστημονική κοινότητα, αλλά και από την Εκκλησία, που πιστεύει ότι η δημιουργία του κόσμου είναι αποτέλεσμα της Θείας Χάριτος. Ο Δαρβίνος χαρακτηρίστηκε άθεος και χλευάστηκε ως απόγονος πιθήκων, ενώ κάποιοι από τους υποστηρικτές του σύρθηκαν στα δικαστήρια (Δίκη των Πιθήκων). Σήμερα, πάνω από ένα αιώνα μετά το θάνατό του, η επιστημονική κοινότητα έχει αποδεχτεί τη θεωρία του, η οποία επαληθεύτηκε στο μεταξύ μέσα από πλήθος παρατηρήσεων και νεότερων ανακαλύψεων.

Στην προσωπική του ζωή, ο Δαρβίνος ήταν παντρεμένος με την πρώτη του εξαδέλφη Έμα Γουέτζγουντ (1808-1896), με την οποία απέκτησε 10 παιδιά.

Ο Κάρολος Δαρβίνος πέθανε στις 19 Απριλίου 1882 στο Λονδίνο, σε ηλικία 73 ετών. 

Σχετικά

Ο Καρλ Μαρξ τού ζήτησε την άδεια να του αφιερώσει την αγγλική έκδοση του μείζονος έργου του «Κεφάλαιο», ο Δαρβίνος όμως αρνήθηκε, διότι δεν ήθελε να συνδεθεί το όνομά του με επιθέσεις κατά της θρησκείας. Πάντως, ήταν εκ πεποιθήσεως αγνωστικιστής. 

Παναγιώτης Τριβουλίδης

Έλληνας αθλητής του στίβου, αργυρός ολυμπιονίκης στο αγώνισμα της διελκυστίνδας στη Μεσολυμπιάδα του 1906 και νικητής του Μαραθωνίου της Βοστώνης το 1920.

Έλληνας αθλητής του στίβου, αργυρός ολυμπιονίκης στο αγώνισμα της διελκυστίνδας στη Μεσολυμπιάδα του 1906 και νικητής του Μαραθωνίου της Βοστώνης το 1920.

O Παναγιώτης Τριβουλίδης γεννήθηκε το 1878, είτε στον Πειραιά, είτε στα Βάτικα της Λακωνίας, απ’ όπου η καταγωγή της οικογένειάς του. Πάντως, το 1906 κατοικεί στον Πειραιά και ως αθλητής του Πειραϊκού Συνδέσμου συμμετέχει με την εθνική ομάδα της διελκυστίνδας (Βασίλειος Ψάχος, Γεώργιος Ψάχος, Κωνσταντίνος Λάζαρος, Σπυρίδων Λάζαρος, Σπυρίδων Βέλλας, Αντώνιος Τσίτας, Κωνσταντίνος Παρνασσάς, Γεώργιος Παπαχρήστου και Παναγιώτης Τριβουλίδης) στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας και κατακτά το αργυρό μετάλλιο.

Στη συνέχεια ασχολείται με τις μεγάλες αποστάσεις και τον μαραθώνιο. Στις 16 Απριλίου 1911 τερματίζει στην 3η θέση στο πανελλήνιο πρωτάθλημα μαραθωνίου δρόμου με επίδοση 3:12:18. Στους Πανελλήνιους Αγώνες του 1912 ως αθλητής του Ομίλου Φιλάθλων Πειραιώς (μία από τις δύο ιδρυτικές συνιστώσες του Ολυμπιακού ΣΦΠ) κόβει πρώτος το νήμα στα 5 μίλια με 27:54.5 (29 Μαρτίου), ενώ δύο ημέρες αργότερα κατακτά την τρίτη θέση στα 20 χλμ. Στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Ανωμάλου Δρόμου του 1912 (18 Μαρτίου) τερματίζει στη δεύτερη θέση και δύο χρόνια αργότερα κατακτά τη 2η θέση στα 5.000 μ.

Το 1914, ο Παναγιώτης Τριβουλίδης μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εγκαταστάθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης και εργαζόταν ως βοηθός σερβιτόρου στο εστιατόριο των πολυκαταστημάτων Wanamaker's. Παράλληλα, συνέχισε να γυμνάζεται και να ασχολείται με το μαραθώνιο, παρέα με τον Φιλανδό ολυμπιονίκη Χάνες Κολεμάινεν, παρά την προχωρημένη «αθλητικά» ηλικία του. Αγωνιζόταν με τα χρώματα του συλλόγου Millrose Athletic Association, που είχε ιδρύσει το αφεντικό του, Τζον Γουοναμέικερ, για την ψυχαγωγία των υπαλλήλων του, με το όνομα Peter Trivoulidas. Τον συναντάμε ακόμη και ως Peter Trivoulidis ή Peter Trivoulides.

Το 1920, σε ηλικία 42 ετών, δηλώνει συμμετοχή στον 24ο Μαραθώνιο της Βοστώνης και τη Δευτέρα 19 Απριλίου δημιουργεί τη μεγάλη έκπληξη. Κόβει πρώτος το νήμα με χρόνο 2:29:31, ύστερα από ένα συγκλονιστικό αγώνα στήθος με στήθος με τον αμερικανό Άρθουρ Ροθ, τον οποίο τελικά ξεπέρασε κατά ένα λεπτό στο τελευταίο μίλι. Ο Τριβουλίδης έτρεξε μεν ως Αμερικάνος, αλλά οι εφημερίδες της Βοστώνης τόνισαν την καταγωγή του από την Ελλάδα και ειδικά από τη Λακωνία. Έγραψε η Boston Globe την επομένη ημέρα:

GREEK TRIVOULIDAS WINS MARATHON IN FINAL MILE. FAST TIRING BUT GAME-TO-THE-CORE ARTHUR V. ROTH, WITH VICTORY NEAR, OVERTAKEN BY SPEEDING SPARTAN FINISHES SECOND. TIME 2:29:31

Στον αγώνα μετείχαν 76 δρομείς και αποτελούσε κριτήριο για τη συγκρότηση της αμερικανικής ομάδας που θα μετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1920 στην Αμβέρσα. Ο Τριβουλίδης ως αλλοδαπός δεν μπορούσε να αγωνιστεί με τα αμερικανικά χρώματα κι έτσι συμπεριλήφθηκε στην ελληνική ολυμπιακή ομάδα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής εκείνης, ήταν μελαψός, είχε ύψος 1.72 και ζύγισε 65 κιλά.

Στις 22 Αυγούστου ξεκίνησε τον μαραθώνιο, αλλά εγκατέλειψε γύρω στο 20ο χιλιόμετρο, προς μεγάλη απογοήτευση των Ελλήνων φιλάθλων, που είχαν πιστέψει ότι μπορούσε να επαναλάβει το κατόρθωμα του Σπύρου Λούη. Λέγεται ότι ο Αμερικανός προπονητής του, που τον ακολουθούσε με μοτοσυκλέτα, κατέβηκε και τον χαστούκισε, επειδή δεν θεώρησε τις εξηγήσεις του πειστικές. Το μαραθώνιο κέρδισε ο φίλος του Χάνες Κολεμάινεν, με τον οποίον προπονιόταν μαζί στη Νέα Υόρκη. Την επόμενη ημέρα στον αγώνα του ανωμάλου δρόμου ο Τριβουλίδης τερμάτισε στην 39η θέση.

Μετά τους Ολυμπιακούς της Αμβέρσας, ο Παναγιώτης Τριβουλίδης ξαναγύρισε στη Νέα Υόρκη για μόνιμη διαμονή. Δημοσίευμα του 1959 αναφέρει ότι είχε αποκτήσει επτά παιδιά. Από τότε χάνονται τα ίχνη του και ακόμα και σήμερα δεν γνωρίζουμε κάτι σχετικό με τον υπόλοιπο βίο του και την ημερομηνία θανάτου του.

Το έθιμο της Λαμπροκουλούρας

Είναι το πασχαλινό ψωμί ή το τσουρέκι, σε διάφορα σχήματα, μ’ ένα ή περισσότερα κόκκινα αβγά στο πάνω μέρος τους. Το ψωμί παρασκευάζεται με προζύμι και το τσουρέκι με αλεύρι, γάλα, αβγά, βούτυρο, ζάχαρη και αρωματικές ουσίες, ενώ συχνά επαλείφεται με φυτικό κρόκο, διαλυμένο μέσα στο περιεχόμενο αβγού.

Η Λαμπροκουλούρα επιβίωσε παλαιότατου εθίμου. Έγινε στοιχείο της χριστιανικής παράδοσης και συνδέθηκε με τη γιορτή του Πάσχα. Όπως και τα κόκκινα αβγά, η λαμπροκουλούρα δεν λείπει από κανένα πασχαλινό τραπέζι. Το έθιμο αυτό το συναντάμε σε όλο τον ελληνικό χώρο.

Η λαμπροκουλούρα μαζί με την πασχαλινή λαμπάδα και τα κόκκινα αβγά είναι ένα από τα καθιερωμένα δώρα, που οι νονοί προσφέρουν στους αναδεξιμιούς και τις αναδεξιμιές τους. Παλαιότερα, λαμπροκουλούρα έστελναν και οι αρραβωνιαστικοί στις αρραβωνιαστικές τους το πρωινό του Μεγάλου Σαββάτου.

Τη Μεγάλη Πέμπτη ή το Μεγάλο Σάββατο σε κάποιες περιοχές, οι νοικοκυρές πλάθουν και ψήνουν με ξεχωριστή φροντίδα τις λαμπροκουλούρες, όχι μόνο για το δικό τους σπίτι, άλλα και για να τις στείλουν ως δώρο σε συγγενείς τους.

Σε ορισμένα χωριά οι πιστοί εξακολουθούν να παίρνουν μαζί τους τη λαμπροκουλούρα στη λειτουργία της Ανάστασης και την κόβουν μόλις ο παπάς ψάλει το «Χριστός Ανέστη»

Πάσχα Ρωμέικο

Διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Πρωτοδημοσιεύτηκε στις 10 Απριλίου του 1891 στο περιοδικό «Αττικόν Μουσείον», με τον υπότιτλο «σύγχρονος ηθογραφία».

Το έθιμο του Πασχαλινού Αβγού

Ένα από τα παμπάλαια έθιμα που σχετίζεται με τον εορτασμό του χριστιανικού Πάσχα. Έλκει την καταγωγή του από τη Μεσοποταμία και τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες της περιοχής. Από εκεί πέρασε στην Ευρώπη και σ’ ολόκληρο των χριστιανικό κόσμο. Το Πασχαλινό αβγό έχει χρώμα κόκκινο και συμβολίζει το αίμα, που έχυσε ο Χριστός πάνω στο Σταυρό.

Το αβγό στη λαογραφία χαρακτηρίζεται ως σύμβολο της γέννησης της ζωής και της δημιουργίας. Επιπροσθέτως, του έχει αποδοθεί μαγική δύναμη (το κόκκινο είναι το χρώμα της μαγείας), ενώ έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για αναρίθμητους μύθους και παραδόσεις από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, σε όλη τη γη. Η Εκκλησία υιοθέτησε τις προχριστιανικές δεισιδαιμονίες, αλλά τους έδωσε τελείως διαφορετικό νόημα.

Τα κόκκινα αβγά βάφονται παραδοσιακά τη Μεγάλη Πέμπτη από την κυρά του σπιτιού και αρχίζουν καταναλώνονται την Κυριακή του Πάσχα, αφού προηγηθεί η «ιεροτελεστία» του τσουγκρίσματος στο πασχαλινό τραπέζι. Όποιος έχει το ισχυρότερο αβγό και βγει ανέπαφος από τη δοκιμασία, θεωρείται ότι έχει την τύχη μαζί του.

Τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους και τα σοκολατένια αυγά, που προσφέρονται ως δώρα στα μικρά παιδιά και τείνουν να αποκτήσουν εθιμική διάσταση. Πρωτοπαρουσιάστηκαν στην Αγγλία το 1873 από τον ζαχαροπλάστη Τζόζεφ Φράι και με την πάροδο του χρόνου κατέκτησαν τις αγορές του χριστιανικού κόσμου.