" Ο Αχόρταγος" του Δημήτρη Ψαθά στην Κοίμηση την Κυριακή 10 Αυγούστου

Αναβλήθηκε η παράσταση στα Α. Πορροϊα, λόγω καιρικών συνθηκών.

Την Κυριακή 10 Αυγούστου θα δοθεί παράσταση στην Κοίμηση, στις 9 το βράδυ. 

Ερασιτεχνική θεατρική ομάδα Σιδηροκάστρου

Αθλητική ΠΟλιτιστική ΔΡΑση ΣΙντικής

λίγα λόγια και για τον συγγραφέα του έργου:

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΘΑΣ

ΕΝΑΣ ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΕΝΑΣ

του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη

Ο κόσµος σήµερα, ειδικά οι νεότερες γενιές, µπορεί να διασκεδάζει µε τη «Χαρτοπαίχτρα», το «Στραβόξυλο», µε το «Ένας βλάκας και µισός», τη «Μαντάµ Σουσού», το «Ξύπνα Βασίλη», το «Φωνάζει ο κλέφτης» ή το «Ζητείται ψεύτης», µπορεί οι πιο ψαγµένοι να απολαµβάνουν τη «Γη του

Πόντου», το πολυσέλιδο βιβλίο που έγραψε για την πατρογονική του Γη ο Δηµήτρης Ψαθάς, µπορεί να απολαµβάνουν την πένα του Δηµήτρη Ψαθά και τις περιπέτειές της πάνω στη σκηνή του θεάτρου, αλλά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τι δύναµη είχε η πένα του στα κοινωνικοπολιτικά πράγµατα της Ελλάδας τα τελευταία σαράντα χρόνια της ζωής του.

Ο Δηµήτρης Ψαθάς γεννήθηκε το 1907 στην Τραπεζούντα του Πόντου και το 1923, ήρθε στην Αθήνα πρόσφυγας, όπου σπούδασε και ασχολήθηκε πρώτα µε τη δηµοσιογραφία, µετά µε το χρονογράφηµα και το ευθυµογράφηµα και τέλος µε το θέατρο. Το 1937 ήταν που κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο, έναν τόµο µε ευθυµογραφήµατα και τίτλο «Η Θέµις έχει κέφια» και τον επόµενο χρόνο ήρθε η σειρά του «Η Θέµις έχει νεύρα», ενός ακόµη τόµου, λόγω της µεγάλης επιτυχίας του πρώτου. Εύθυµες στιγµές από τα δικαστικά έδρανα µέσα από τη µοναδική του γραφή. Δεκαετίες µετά έγιναν, τηλεοπτική σειρά.

Κατόπιν µπήκε στη ζωή του και στη ζωή όλων µας η «Μαντάµ Σουσού».

Το 1945 ο Δηµήτρης Ψαθάς µε τα βιβλία του «Χειµώνας του ’41» και «Αντίσταση» κατέθεσε τη δική του εµπειρία από την Κατοχή, όπως έγινε το ίδιο και το 1946 µε το βιβλίο του «Το χιούµορ µιας εποχής».

Στα βιβλία του «Κάτω από τους ουρανοξύστες» το 1950, «Στη χώρα µυλόρδων» το 1951, «Παρίσι, Σταµπούλ και άλλα εύθυµα ταξίδια» το 1951, έγραψε τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις από την Αµερική, την Αγγλία, τη Γαλλία και την Τουρκία. Ας µην ξεχάσουµε τα βιβλία του «Οικογένεια Βλαµένου» το 1956 και το «Παρ’ ολίγον να γελάσουµε» το 1960, καθώς και τα βιβλία του «Από την εύθυµη πλευρά», «Στο καρφί και το πέταλο» και «Πέρα βρέχει», που περιλαµβάνουν µια επιλογή από τα δηµοφιλή χρονογραφήµατά του…

Ξεκίνησε να γράφει θέατρο το 1940 µε «Το Στραβόξυλο» που έκανε πάταγο και τον καθιέρωσε αµέσως και ανάµεσα στις µεγαλύτερες επιτυχίες του περιλαµβάνονται «Ο εαυτούλης µου» το 1941, η «Μαντάµουσού» βέβαια το 1942, ο τραγικός όσο και κωµικός «Φον Δηµητράκης» το 1946, ένας ύµνος στην Αντίσταση που έγραψε ο προοδευτικών αντιλήψεων Ψαθάς µε τον κατεξοχήν αντι-ήρωά του, και βέβαια οι µεγάλες του επιτυχίες σαν το «Ζητείται ψεύτης» το 1953, από τις µεγάλες επιτυχίες του Θεάτρου Κοτοπούλη µε τον Ντίνο Ηλιόπουλο, «Μικροί Φαρισαίοι» το 1954, το «Ένας βλάκας και µισός» το 1956,  που ήταν από τις πολύ µεγάλες επιτυχίες του Βασίλη Λογοθετίδη, το «Φωνάζει ο κλέφτης» το 1958, η «Εταιρεία θαυµάτων» το 1959, η τεραστίων διαστάσεων επιτυχία της «Χαρτοπαίχτρας» το 1963 µε τον θίασο της Κυρίας Κατερίνας, το «Ξύπνα Βασίλη» το 1965, «Ο Αφελής» το 1973 και «Το Ανθρωπάκι» το 1974, είναι µερικά µόνο από τα πασίγνωστα και πολυαγαπηµένα θεατρικά του έργα που ανεβαίνουν και ξανανεβαίνουν µέχρι σήµερα µε µεγάλη επιτυχία στο θέατρο, ενώ οι ταινίες που στηρίχτηκαν σε κάποια από αυτά εξακολουθούν να προβάλλονται µε αµείωτη επιτυχία. 2 Ξεκίνησε να γράφει θέατρο το 1940 µε «Το Στραβόξυλο» που έκανε πάταγο και τον καθιέρωσε αµέσως. Τις καλύτερες από αυτές –«Ζητείται ψεύτης», «Ο Ατσίδας» από το θεατρικό του «Εξοχικόν κέντρον ο Έρως»,  «Η Χαρτοπαίχτρα», «Φωνάζει ο κλέφτης» και «Ξύπνα Βασίλη»– τις γύρισε σε ταινία ο Γιάννης Δαλιανίδης στη Φίνος Φιλµ, εκτός από το «Ένας βλάκας και µισός», το οποίο το γύρισε για την εταιρία Αφοι Ρουσσόπουλοι-Γ. Λαζαρίδης-Σαρρής-Ψαρράς…

Ο Δηµήτρης Ψαθάς ήταν από τους λίγους αν όχι ο µόνος από τους µεγάλους συγγραφείς κωµωδιών που έγραψε µόνος του. Δεν είχε ποτέ συγγραφικό δίδυµο, όπως οι περισσότεροι της εποχής του.

Σήµερα µπορεί να ξέρουµε τα περισσότερα από τα θεατρικά του και τις ταινίες που βασίζονται σε αυτά και η πένα του Ψαθά να θεωρείται ασυναγώνιστη, όµως δύσκολα µπορεί να φανταστεί κάποιος τη δύναµη που είχε το χρονογράφηµα - ευθυµογράφηµα του Δηµήτρη Ψαθά στην πρώτη σελίδα των «Νέων» για πολλές δεκαετίες, για την ακρίβεια µέχρι το 1975 οπότε, µε µια κίνηση που άφησε τους πάντες άλαλους, ο Ψαθάς µετακόµισε στην πρώτη σελίδα της καινούργιας τότε «Ελευθεροτυπίας», όπου και παρέµεινε έως τον θάνατό του, το 1979, στα 72 του χρόνια.

Ο Δηµήτρης Ψαθάς δεν είχε ποτέ συγγραφικό δίδυµο, όπως οι περισσότεροι της εποχής του.

Υπήρχαν άνθρωποι που αγόραζαν τα «Νέα» µόνο και µόνο για να διαβάσουν το χρονογράφηµά του στην πρώτη σελίδα. Και δεν ήταν ένα απλό ανάλαφρο χρονογράφηµα-ευθυµογράφηµα, γιατί ο Ψαθάς ήταν βαθιά πολιτικοποιηµένος άνθρωπος, µε οξύτατη µατιά πάνω σε κάθε είδους θέµα, πολιτικό, κοινωνικό, καλλιτεχνικό κλπ, και µε ακόµα πιο αιχµηρή πένα, που έφερνε πολλούς σε πάρα πολύ δύσκολη θέση. Ένα σηµείωµα του Ψαθά στην πρώτη σελίδα των «Νέων» τότε είχε αµέσως αντίκτυπο και ποτέ δεν περνούσε απαρατήρητο. Αυτή η πλευρά του Ψαθά είναι από τις λιγότερο γνωστές στις

νεότερες γενιές, γιατί βέβαια για τους παλαιότερους ήταν µέρος της καθηµερινής τους ζωής.

Ο Δηµήτρης Ψαθάς στα 72 χρόνια της ζωής του άφησε ένα πλούσιο θεατρικό και συγγραφικό έργο που είναι αρκετό για να του εξασφαλίσει µια θέση στην αθανασία, αλλά ο «οργισµένος» τρόπος γραφής του σαν χρονογράφου απέναντι σε κάθε µορφής εξουσία του έδινε µια άλλη αίγλη και µια διαφορετική λαϊκή αποδοχή. Γι’ αυτό και οι πολιτικοί της εποχής σεβόντουσαν έως έτρεµαν την πένα του…

Έζησε µια ήρεµη οικογενειακή ζωή µε την αγαπηµένη του γυναίκα Αγγελική, τις κόρες του και τα εγγόνια του και µέχρι το τέλος της ζωής του δεν γνώρισε ποτέ αυτό που λέµε παρακµή. Ευτυχισµένος, όσο και οργισµένος άνθρωπος που δεν σήκωνε µύγα στο σπαθί του. Και µια και αυτό είναι ένα θεατρικό πρόγραµµα αξίζει να προσθέσουµε εδώ ένα –ευφυέστατο– κοµµάτι από το προλογικό του σηµείωµα για το θεατρικό του έργο «Ο Αχόρταγος» το 1966 όπου µε πολύ χιούµορ αλλά και διαύγεια βάζει τα πράγµατα στη θέση τους για τον –κάθε– συγγραφέα του έργου του, τους κριτικούς και το κοινό βέβαια…

Ο Ψαθάς ήταν βαθιά πολιτικοποιηµένος άνθρωπος, µε οξύτατη µατιά πάνω σε κάθε είδους θέµα.

«Είναι, βλέπετε, ανάγκη να γράψει στο πρόγραµµα ο συγγραφέας µερικά λόγια για το έργο του. Κι αν δεν είναι ανάγκη, όµως, έχει τόσο καθιερωθεί η τέτοια συνήθεια, ώστε η αποφυγή της «πεπατηµένης» θα µπορούσε να σηµειωθεί σαν µια παράλειψη ή ιδιοτροπία. Μοιραία λοιπόν ο κάθε συγγραφέας προβάλλει πρώτος και καλύτερος –µετά της σχετικής φωτογραφίας– για να διαφωτίσει το κοινό και να εξηγήσει το πώς και γιατί του ήρθε να γράψει το παιζόµενο, και τι σπουδαία διανοήµατα είχε να πει και κατάφερε εντέλει ή δεν κατάφερε να κρύψει επιµελώς µέσα στις συναρπαστικές στιγµές του έργου του.

Αλλά είναι γνωστό ότι ο µόνος ακατάλληλος για να µιλήσει για ένα έργο είναι ο ίδιος ο συγγραφέας του, επειδή συµβαίνει, κατά κανόνα, να το νοµίζει σπουδαίο, άσχετα αν τις περισσότερες φορές υποκρίνεται

τον ταπεινόφρονα και µε πολλή δόση µετριοφροσύνης βεβαιώνει ότι, τέλος πάντων, δεν έγραψε ένα αριστούργηµα, αλλά, πρώτα ο Θεός, κάτι κατάφερε.

Η κοινή πείρα, όµως, λέει ότι κακό του κεφαλιού του κάνει ο συγγραφέας, µιλώντας για το έργο του, επειδή οι µόνοι που συζητάνε τα λόγια του είναι οι κριτικοί, που αρπάζονται απ’ αυτά κι αρχίζουν τα δικά τους: «Μας λέει ο συγγραφέας ότι ήθελε να πλάσει ανθρώπους αλλά είναι αστείο να γίνεται τέτοια συζήτηση για το κατασκεύασµα που είδαµε». Κι από κει και πέρα… δωσ’ του να καταλάβει!

Πιο πονηροί οι συγγραφείς κωµωδιών –ή πιο ειλικρινείς– προσπαθούν συνήθως ν’ αποφεύγουν τα κατατόπια και λένε τα γνωστά περί δυσκόλου της εποχής, περί βασάνων και δυσθυµίας του κόσµου και περί της ανάγκης να δοθούν «δύο ώρες ευχάριστες» στο κατατυραννισµένο απ’ τις αγωνίες και τα άγχη του αιώνα µας, νοήµον κοινόν.

Σαν συγγραφέας κωµωδιών δεν µπορώ να πω ότι στερούµαι εντελώς µιας τέτοιας πονηριάς και πολύ θα ήθελα ν’ αποφύγω τα κατατόπια µε καλύτερο ακόµα τρόπο, δηλαδή, κανένα πρόλογο...».

Και ας κλείσουµε πάλι µε Ψαθά:

«Σε µέρες άλλωστε, τόσο χαλεπές κι ανήσυχες, ας ξεχαστούµε για λίγη ώρα, µιλώντας για τις ωραιότερες στιγµές του ανθρώπου, τις πιο κεφάτες, τις στιγµές που ο άνθρωπος γίνεται πιο άνθρωπος, τις στιγµές που ο άνθρωπος γελά...».