Πνιγμός: Πρόληψη - Διάσωση - Φροντίδα

Πνιγμός

Πνιγμός ονομάζεται η διαδικασία αναπνευστικής διαταραχής έπειτα από βύθιση ή εμβάπτιση σε κάποιο υγρό που μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο, τραυματισμό ή επιβίωση.

 Όροι όπως «δευτεροβάθμιος πνιγμός», «ξηρός πνιγμός», «υγρός πνιγμός» και «παρολίγο πνιγμός» έχουν εγκαταλειφθεί.

 Στην πλειοψηφία των θανατηφόρων περιστατικών πνιγμού, υπάρχει μια μικρή ποσότητα υγρού στους πνεύμονες του θύματος. Αν δεν υπάρχει νερό, τότε το θύμα πέθανε πιθανότατα από κάποια άλλη αιτία πριν εισέλθει στο νερό.

Βασικά Μοντέλα του Πνιγμού

Με βάση το «Μοντέλο 4Ο του Πνιγμού» (στα Αγγλικά ονομάζεται "The 4W Model of Drowning"), οι παράγοντες που καθορίζουν την επιβίωση του ατόμου, είναι το θύμα, ο διασώστης, οι συνθήκες και η τοποθεσία του πνιγμού. Πνιγμός μπορεί να συμβεί στον οποιοδήποτε, οπουδήποτε και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, με υπαιτιότητα του θύματος ή του ναυαγοσώστη. Κάθε χρόνο, πεθαίνουν από πνιγμό τόσο τα ίδια τα θύματα όσο και οι διασώστες τους που επιχείρησαν να τους σώσουν υπερεκτιμώντας τις δυνάμεις και τις γνώσεις τους.

 Με βάση την «Ενστικτώδη Αντίδραση του Πνιγμού» (Instinctive Drowning Response), το θύμα του πνιγμού εμφανίζει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Η προσπάθειά του να κρατηθεί στην επιφάνεια του νερού, θα διαρκέσει περίπου 20-60 δευτερόλεπτα. Σπάνια είναι σε θέση να φωνάξει «βοήθεια», επειδή όταν το κεφάλι του βγει στην επιφάνεια του νερού, θα προσπαθήσει να εισπνεύσει οξυγόνο. Τα χέρια και τα πόδια του εκτελούν κινήσεις ανίκανες να τον κρατήσουν στην επιφάνεια του νερού.

Επιδημιολογία

Η πλήρης καταγραφή των πνιγμών είναι αδύνατη γιατί οι χώρες με τους περισσότερους πνιγμούς δεν διαθέτουν αξιόπιστο σύστημα καταγραφής. Για παράδειγμα, αν το θύμα πνιγμού δεν φτάσει μέχρι το νοσοκομείο, δεν καταγράφεται στα επίσημα στατιστικά της χώρας. Στις πιο ευάλωτες όμως χώρες, δεν υπάρχουν καν νοσοκομεία! Επίσης ο θάνατος από τσουνάμι και πτώση αυτοκινήτου ή αεροπλάνου στο νερό, δεν καταχωρείται ως «πνιγμός», με αποτέλεσμα την σοβαρή υποεκτίμηση του προβλήματος.

 

Γενικά όμως, στον κόσμο περίπου 1.000.000 άνθρωποι χάνουν την ζωή τους από πνιγμό ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι περίπου κάθε 30 δευτερόλεπτα 1 άνθρωπος πεθαίνει από πνιγμό στον πλανήτη. Σε κάθε θανατηφόρο πνιγμό, αντιστοιχούν 4 περιστατικά ανθρώπων που επιβίωσαν από πνιγμό με ή χωρίς σοβαρή βλάβη στην υγεία τους.

 Στην Ελλάδα, περισσότεροι από 400 άνθρωποι χάνουν την ζωή τους από πνιγμό ετησίως. Η αναλογία αντρών: γυναικών που πεθαίνουν από πνιγμό είναι 3:1. Η πιο επικίνδυνη κατηγορία είναι άνδρες 20-24 ετών.

 Τα περισσότερα θύματα, πνίγονται σε απόσταση 10 μέτρων και σπανίως σε απόσταση μεγαλύτερη από 50 μέτρα από την στεριά. Οι πιο επικίνδυνες ώρες του 24ώρου, είναι οι μεσημεριανές ώρες. Άτομα υψηλού κινδύνου θεωρούνται άτομα ακραίων ηλικιών (δηλαδή 0-5 ετών και ηλικιωμένοι), όσοι πραγματοποιούν ριψοκίνδυνη συμπεριφορά μέσα και γύρω από το νερό, όσοι δεν ξέρουν κολύμπι, όσοι γνωρίζουν κολύμπι και υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους, όσοι καταναλώνουν αλκοόλ/ναρκωτικά.

Πρόληψη

Για την αποτροπή του πνιγμού, εφάρμοσε τα παρακάτω μέτρα ασφαλείας:

1. Παρακολούθησε οργανωμένα μαθήματα κολύμβησης.
2. Κολύμπησε πάντα με παρέα και ιδανικά κάτω από την επίβλεψη ναυαγοσώστη.
3. Τα παιδιά να επιτηρούνται πάντα από ενήλικο κοντά στο νερό.
4. Κολύμπησε 3 ώρες μετά το φαγητό.
5. Μην μπαίνεις απότομα και μην μένεις αρκετή ώρα σε κρύο νερό.
6. Μην απομακρύνεσαι από τα ρηχά. Κολύμπησε παράλληλα με την ακτή.
7. Μην υπερεκτιμάς και μην κάνεις επίδειξη των δυνάμεών σου στους άλλους.
8. Μην κάνεις επικίνδυνα παιχνίδια που θέτουν την ατομική ή την ασφάλεια άλλων σε κίνδυνο.
9. Αν κάποιος κινδυνεύει και δεν μπορείς να βοηθήσεις, ειδοποίησε τον ναυαγοσώστη.
10. Ακολούθησε τα μέτρα ασφαλείας της λουτρικής εγκατάστασης.
11. Αν επισκεφτείς μια λουτρική περιοχή για πρώτη φορά, ενημερώσου για τους κινδύνους της από τους ντόπιους κατοίκους.
12. Αν παρασύρεσαι στα βαθιά από κάποιο ρεύμα, κολύμπησε παράλληλα με την ακτογραμμή για να απεγκλωβιστείς και μετά κάθετα για να επιστρέψεις στην ακτή.

Διάσωση

Για να σώσεις κάποιον που κινδυνεύει, ακολούθησε μια από τις παρακάτω μεθόδους:

1.Διάσωση με φωνή. Κάθισε στην άκρη της στεριάς και καθοδήγησε το θύμα ώστε να κολυμπήσει προς την στεριά. Μπορείς να του πεις: «χτύπα τα πόδια σου, κράτησε το κεφάλι σου ψηλά, κολύμπησε προς την στεριά».
2.Διάσωση με έκταση άκρου. Ξάπλωσε στο έδαφος και άπλωσέ του το χέρι ή το πόδι σου. Δώσε του προφορικές οδηγίες για να πιαστεί από αυτό και να τον τραβήξεις έξω.
3.Διάσωση με πέταγμα αντικειμένου. Πέταξε στο θύμα ένα σκοινί, σωστικό σάκο (σάκος που περιέχει σκοινί που ξετυλίγεται καθώς πετιέται προς το θύμα), κυκλικό σωσίβιο, μπάλα, ατομική συσκευή επίπλευσης, την ρεζέρβα ρόδα του αυτοκινήτου σου κτλ. Αφού πιάσει το βοήθημα επίπλευσης, ενθάρρυνε το θύμα να κρατήσει το κεφάλι του πάνω από την επιφάνεια του νερού και να χτυπήσει τα πόδια του μέχρι να φτάσει στην στεριά.
4.Διάσωση με υδροβασία. Περπάτησε μέσα στο νερό μέχρι το σημείο που πατώνεις. Άπλωσε το χέρι σου ή κάποιο αντικείμενο στο θύμα (πχ ξύλο, σωσίβιο). Δώσε του προφορικές οδηγίες για να πιαστεί από αυτό. Τράβηξέ τον έξω.
5.Διάσωση με πλωτό μέσο. Η χρήση πλωτού μέσου, με την προϋπόθεση ότι γνωρίζεις πώς να το χρησιμοποιήσεις, εξασφαλίζει ταχεία προσέγγιση του θύματος και ασφαλή/ξεκούραστη επιστροφή. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις ταχύπλοο, τζετ σκι, βάρκα με κουπιά, κανό, σωστική σανίδα, φουσκωτό στρώμα θαλάσσης.
6.Διάσωση με κολύμβηση και χρήση σωστικού αντικειμένου. Πριν μπεις στο νερό, πάρε μαζί σου ένα βοήθημα επίπλευσης. Προσέγγισε και άπλωσε το βοήθημα επίπλευσης, χωρίς να έρθεις εσύ σε επαφή με το θύμα. Το βοήθημα μπορεί να είναι οτιδήποτε επιπλέει (πχ ναυαγοσωστικό σωσίβιο, μπάλα, ατομική συσκευή επίπλευσης) ή οτιδήποτε εξασφαλίζει απόσταση ασφαλείας ανάμεσα σε σένα και το θύμα (πχ μπλούζα, ομπρέλα, κομμάτι ξύλο κτλ).
7.Διάσωση με άμεση σωματική επαφή. Αποτελεί την πιο δύσκολη και απαιτητική τεχνική διάσωσης. Για αυτό να εκτελείται μόνο από εκπαιδευμένα άτομα. Ο διασώστης προσεγγίζει το θύμα από πίσω, ώστε να αποφύγει πιθανό εναγκαλισμό. Πιάνει το θύμα από τον ώμο και την μέση και τον οριζοντιώνει, ώστε το σώμα του να «ξαπλώσει» στην επιφάνεια του νερού και να είναι ευκολότερη η μεταφορά του. Χρησιμοποίησε μια μορφή ρυμούλκησης πιάνοντας το θύμα από το σαγόνι (με το ένα ή τα δύο σου χέρια), από τις μασχάλες (με τα δύο σου χέρια), από το στήθος, τα ρούχα ή τον καρπό του χεριού του. Ρυμούλκησέ τον μέχρι την ασφάλεια. Αν έχει τις αισθήσεις του, ενθάρρυνέ τον συστηματικά. Αν βουλιάζει το σώμα του, οριζοντίωσέ τον και συνέχισε την ρυμούλκηση. Αν δεν αναπνέει και μπορείς, κάνε του τεχνητή αναπνοή φυσώντας του στην μύτη.

Οι πιο ασφαλείς τρόποι για κάποιον που δεν έχει εκπαιδευτεί στην διάσωση, είναι οι 4 πρώτοι τρόποι. Ο «χρυσός κανόνας της ασφάλειας» λέει ότι η ζωή του διασώστη είναι σημαντικότερη από του θύματος. Αν τίθεται σε κίνδυνο για οποιοδήποτε λόγο (πχ κύματα, ρεύματα, μεγάλη απόσταση από την στεριά κτλ), δεν πρέπει να επιχειρήσει την διάσωση.

Φροντίδα

Το θύμα του πνιγμού, μετά την διάσωση μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω φροντίδα.

1. Αν δεν αναπνέει, είναι απαραίτητη η κλήση ασθενοφόρου και η παροχή βασικής υποστήριξης ζωής (καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση, τοποθέτηση σε θέση ανάνηψης), ενδεχομένως η παροχή απινιδισμού και προχωρημένης υποστήριξης ζωής (όταν φθάσει το ασθενοφόρο).
2. Αν αναπνέει, θα χρειαστεί ψυχολογική υποστήριξη για να ξεπεράσει τον φόβο.
3. Αν κρυώνει, θα πρέπει να σκεπαστεί με κάτι ζεστό.
4. Αν ανησυχεί για τα προσωπικά του αντικείμενα, να εντοπιστούν και να ειδοποιηθούν τα συγγενικά του πρόσωπα.

Πηγή

Αβραμίδης, Σ. Επ. (2008). Εγκόλπιο Ασφάλειας &  Διάσωσης. Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλη.

 

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

Έχεις διαβάσει την ενότητα “Πνιγμός: Πρόληψη, Διάσωση, Φροντίδα”. Σπουδαία!

Τώρα, γιατί δεν αφιερώνεις άλλα 20 λεπτά, για να απαντήσεις σε μερικές ερωτήσεις, ώστε να διαπιστώσεις το επίπεδο κατανόησής σου; Αν απαντήσεις σωστά, θα λάβεις Βεβαίωση Επίτευξης.

Για να ξεκινήσεις, κάνε κλικ εδώ.